Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: ҚҚС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) «S» Компаниясынан аумақтық Мемлекеттiк кiрiс департаментiн (бұдан әрi - салық органы) бюджетке төлеуге жатпайтын, қайтарылуға расталмаған, есептелген салық сомасынан есепке жатқызылған ҚҚС асып кету сомасы туралы тексерудiң нәтижелерi туралы хабарламаға апелляциялық шағым алды.
Іс материалдарынан келіп шығатыны, мемлекеттік кірістер органы 21.06.2022 жылдан бастап қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді 31.03.2023ж. бойынша, оның нәтижелері бойынша 4 981,2 мың теңге мөлшерінде бюджетке төлеуге жатпайтын, қайтаруға расталмаған, есептелген салық сомасынан есепке жатқызылған ҚҚС асып кету сомасы туралы хабарлама шығарылды.
«S» Компаниясы салық органының қорытындысымен келіспей, салық органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.
ҚҚС асып кеткен сомасын қайтарудан бас тартуға жалпы сомасы 8 116,6 мың теңгеге «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру нәтижесінде анықталған бұзушылықтардың болуына байланысты негіз болды.
Салық органының осы қорытындысымен «S» Компаниясы қалыптастырылған «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижесінде 2 және одан кейінгі деңгейлердегі жеткізушілер бойынша алшақтықтар бар болғандықтан, бұл ретте тексеру актісіндегі алшақтықтардың мәні ашылмаған.
«S» Компаниясының пікірінше, ҚҚС қайтару мақсаты үшін экспорттаушының тікелей жеткізушілерінің ҚҚС есептеу және төлеу бойынша бұзушылықтарының болмауы маңызды. Экспорттаушыға қатысты 2 және одан кейінгі деңгейдегі жеткізушілер болып табылатын жеткізушілерде бұзушылықтардың болуы өтініш берушіге «Бюджеттен ҚҚС қайтару» қызметін көрсетуге әсер етпеуі тиіс. Ал тексеру актісі бойынша тікелей жеткізушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі бойынша бұзушылықтар анықталмаған.
«S» Компаниясы бұзушылықтарды жою мақсатында тексеру актісінде камералдық бақылау және өнім берушілерге қатысты қарсы тексерулер тағайындау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарламаларды жеткізушілерге жіберу бойынша қабылданған шаралар туралы мәліметтер жоқ екенін атап көрсетеді. Сондай-ақ тексеру аяқталған сәтте анықталған алшақтықтар бойынша өнім берушілердің бұзушылықтарды жоюы туралы ақпарат (егер олай болса да) жоқ.
«S» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 152-бабына сәйкес қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.
Салық кодексінің 152-бабы 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру:
осы Кодекстің 432-бабының 1 және 2-тармақтарын қолдануына байланысты салықтық өтініш;
қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап (бұдан әрі - қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап).
ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.
Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.
Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару тәртібі ҚР Қаржы министрінің 19.03.2018ж. бұйрығымен бекітілген Қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында қосылған құн салығын қайтару және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану ережесін, сондай-ақ тәуекел дәрежесінің критерийлерін белгілейтінін атап өткен жөн. Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген № 391 (бұдан әрі - № 391 Ереже).
№ 391 ереженің 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ пайдалана отырып ҚҚС асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды. «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылатын және оңайлатылған тәртіппен қайтарылуға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілер санатына жатқызылады.
Бұл ретте, № 391 Ереженің 39-тармағында салық төлеушінің өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін салық пайдасын (салықтық үнемдеуді) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында жариялауға жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын өлшемдер, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге қолданылатыны белгіленген.
№ 391 ереженің 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің критерийлерін пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша баллдардың жиынтық қорытындысы Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен (350 баллдан) аспаса, онда осындай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылады.
Бұл ретте, № 391 қағиданың 45-тармағына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебі салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ басқа да құжаттарды және (немесе) салық төлеушінің қызметі туралы мәліметтер.
«Пирамида» талдамалық есебі:
міндеттемелерін орындамау тәуекелін және
№ 391 Ереженің 47-тармағында көрсетілген тәуекелдер, оның ішінде жалған (ыдыссыз) операцияларды пайдалана отырып.
Бұл ретте, № 391 Ереженің 46-тармағына сәйкес жеткізушінің салық есептілігі мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған алшақтықтар, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамауды көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі деп танылады.
№ 391 Ереженің 52-тармағына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау талапта көрсетілген сомалар шегінде жүргізіледі және (немесе) салық заңнамасын бұзушылықтары анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілерге келетін ҚҚС асып кеткен сомасына азайтылған салықтық өтініште, оның ішінде жеткізушіде ҚҚС бойынша салық есептілігінде көрсетілген мәліметтер және (немесе) ЭШФ АЖ және МКО басқа да АЖ мәліметтері арасындағы алшақтықтар.
Салық кодексінің 152-бабы 10-тармағына сәйкес тақырыптық тексеру жүргізу барысында салық органы «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда жеткізушілердің атына Салық кодексінің 114-бабы 2-тармағының 10) тармақшасында көзделген хабарламаны жібереді.
Бұл ретте, егер тексерілетін салық төлеушінің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушісі басқа салық органында орналасқан жері бойынша тіркеу есебінде тұрса, тақырыптық тексеруді тағайындаған салық органы тиісті салық органына осы Кодекске сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді осындай жеткізушілердің «Пирамида».
Қарастырылып отырған жағдайда, «S» Компаниясы 2023 жылдан 1 тоқсаны үшін ҚҚС бойынша Декларацияда (н.300.00) көрсетілген ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талап қойды 01.01.2023 жылдан бергі кезең үшін 31.03.2023ж. дейін 4 981,2 мың теңге сомасында.
Салықтық тексеру актісінен көрініп тұрғандай, тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды автоматтандырылған есептеу жүргізілді, бұл ретте баллдардың жиынтық қорытындысы 86,1 баллды құрады, бұл балл шегінен (350 баллдан) аспады, тиісінше, «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.
Бұл жағдайда «Пирамида» талдамалық есебіне сәйкес «N» Компаниясы мен «А» Компаниясының екі тікелей өнім берушілері бойынша салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде кейінгі деңгейдегі өнім берушілерде бұзушылықтар анықталды.
Мәселен, «S» Компаниясы «N» Компаниясының тікелей жеткізушісі бойынша 6 741,2 мың теңге сомасында ҚҚС есепке жатқызылды.
Бұл ретте, «N» Компаниясы «M» Компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 6 474,6 мың теңге сомасында ҚҚС есепке жатқызылды.
«M» Компаниясы «T» Компаниясының 3-деңгейдегі жеткізушісі бойынша 1 160,7 мың теңге сомасында ҚҚС есепке жатқызылды, онда ҚҚС бойынша Декларацияда көрсетілген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде бұзушылық анықталған (н.300.00) және жазып берілген шот-фактуралар (ЭШФ АЖ) бойынша ҚҚС сомасы 7 204,3 мың теңге мөлшерінде, қайтаруға расталмаған ҚҚС ең аз сомасы 1 160,7 мың теңгені құрайды.
Сондай-ақ, «M» Компаниясы 6 925,1 мың теңге сомасында «F» Компаниясы 3-деңгейдегі жеткізуші бойынша ҚҚС есепке жатқызды, онда ҚҚС бойынша Декларацияда көрсетілген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде бұзушылық анықталды 357 653,3 мың теңге мөлшерінде ҚҚС сомасына (н.300.00) және жазып берілген шот-фактуралар (ЭШФ АЖ) бойынша ҚҚС сомасымен, қайтаруға расталмаған ҚҚС ең аз сомасы 6 474,6 мың теңге сомасын құрайды.
Тікелей жеткізуші «N» Компаниясы «R» Компаниясы 2-деңгейдегі жеткізуші бойынша 6 648,4 мың теңге сомасында ҚҚС есепке жатқызғанын көрсету қажет.
«R» Компаниясы ҚҚС бойынша Декларацияда көрсетілген өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде бұзушылық анықталған 8 359,6 мың теңге сомасында «V» Компаниясы 3-деңгейдегі жеткізуші бойынша есепке ҚҚС жатқызылды (н.300.00) және жазып берілген шот-фактуралар (ЭШФ АЖ) бойынша ҚҚС сомасы 1 642,0 мың теңге мөлшерінде, қайтаруға расталмаған ҚҚС ең аз сомасы 1 642,0 мың теңге сомасын құрайды.
Демек, № 391 Ереженің 52-тармағына сәйкес «N» Компаниясының тікелей жеткізушісі бойынша ТБЖ қолдану нәтижесінде келесі деңгейлердегі жеткізушілер бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты 6 741,2 мың теңге сомасындағы ҚҚС асып кетуі қайтаруға жатпайды.
Сондай-ақ, «S» Компаниясы «А» Компаниясының тікелей жеткізушісі бойынша 3 033,9 мың теңге сомасындағы ҚҚС есепке жатқызылды.
«А» Компаниясы «V» Компаниясы 2-деңгейдегі жеткізуші бойынша ҚҚС есебіне 2 642,5 мың теңге сомасында жатқызылды, онда ҚҚС бойынша Декларацияда көрсетілген өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде бұзушылық анықталған (н.300.00) 1 642,0 мың теңге мөлшерінде ҚҚС сомасына жазып берілген шот-фактуралар (ЭШФ АЖ) бойынша ҚҚС сомасымен, қайтаруға расталмаған ҚҚС ең аз сомасы 1 642,0 мың теңге сомасын құрайды.
Демек, тікелей жеткізуші бойынша «А» Компаниясы салықтық тексеру нәтижелері бойынша келесі деңгейдегі жеткізуші бойынша 1 642,0 мың теңге сомасына ТБЖ қолдану нәтижесінде бұзушылықтарды анықтады.
Осылайша, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының және № 391 Ереженің нормаларын ескере отырып, өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде салық заңнамасын анықталған бұзушылықтарға байланысты 4 981,2 мың теңге сомасындағы ҚҚС асып кетуі қайтаруға жатпайды ҚҚС (н.300.00) және жазып берілген шот-фактуралар бойынша ҚҚС сомасы.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде салықтық тексеру нәтижелері бойынша 4 981,2 мың теңге мөлшерінде ҚҚС асып кеткен сомасын қайтаруға растамау негізделген болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша шағым жасалған тексеру нәтижелері туралы хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды
