Кедендік даулар
Заңды тұлға
Тауарлардың жіктелуі
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «В» компаниясының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарларды жіктеудің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді – «сүзгісі бар сигарилла», оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 412 175,8 мың теңгеге тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарылды.
«В» компаниясы кеден органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Мәселен, «В» компаниясы тауарлардың сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасының (бұдан әрі – СЭҚ ТН) – 2402 10 000 0 (акциз – 6225 теңге/1000 дана) коды бойынша мәлімделген «сүзгісі бар сигариллалар» екенін түсіндіреді импортталған тауарлар типіне және Еуразиялық экономикалық комиссияның (бұдан әрі – ЕЭК) Техникалық регламентіне сәйкес келеді.
Бұл ретте «В» компаниясы Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 12.11.2014ж. №035/2014 шешімімен қабылданған Кеден одағының «Темекі өнімдеріне арналған техникалық регламент» техникалық регламентінің 4-тармағына сәйкес №107 (бұдан әрі – Техникалық регламент) «сигарилла (сигарита)» – сигарадан және басқа шикізаттан жасалған және көптеген қабаттары бар темекі шегетін темекі бұйымының түрі: кесілген немесе жыртылған сигарадан және басқа шикізаттан толтыру, сигарадан және (немесе) басқа шикізаттан жасалған субстрат және сигар темекі парағынан, қалпына келтірілген темекіден немесе целлюлоза мен темекі негізінде жасалған арнайы қағаз.
Осылайша, сигариллалар қоспадағы темекі мен басқа компоненттердің арақатынасына және гомогенизация процесін қамтуы мүмкін осындай ораманы өндіру әдісіне қарамастан, целлюлоза мен темекі негізінде жасалған арнайы қағаздан (бұдан әрі – орауыш) жасалуы мүмкін.
Ғылыми-техникалық энциклопедиялық сөздікке және басқа да жалпыға қол жетімді дереккөздерге сәйкес гомогенизация әр компонент екіншісінің массасында молекулалар, атомдар, иондар түрінде бөлінеді деп болжайды, сәйкесінше орамның құрамдас бөліктерін механикалық жолмен бөлуге болмайды. Сонымен қатар, қаптаманың құрамдас бөліктерін көзбен де, оптикалық құралдармен де анықтау мүмкін емес, өйткені заттар микро деңгейде ұсақталған күйде болады.
Алайда кеден органы кеден сарапшысының қорытындысына сілтеме жасай отырып, орам тек целлюлозадан жасалғандықтан және құрамында темекі жоқ себебіне орай тауарлар СЭҚ ТН - 2402 20 900 0 кодына жатқызылуы тиіс деп мәлімдейді.
Жоғарыда көрсетілген қорытындыға сүйене отырып, тауарларды жіктеу туралы шешімдермен тауарлар СЭҚ ТН – 2402 20 900 0 кодына жатқызылды, «құрамында темекі бар өзге де темекі» ретінде (акцизі 2021 жылы – 11 000 теңге/1 000 дана, 2022 жылы - 12 300 теңге/1000 дана).
«В» компаниясының пікірінше, техникалық регламент арнайы орауыш қағаз (орауыш) өндірісінде пайдаланылатын шикізатқа қойылатын талаптарды белгілейді, бірақ дайын орауыш қағазда (орауышта) темекі бөлшектерінің болуы бойынша міндетті талаптарды белгілемейді.
Бұл жағдайда дайын өнімде қаптама жасау үшін қолданылатын шикізаттың құрамын анықтауға мүмкіндік беретін әдістер мен стандарттар жоқ, өйткені барлық компоненттер микро деңгейде ұсақталған күйде болады. Тиісінше, ораманы жасау үшін қолданылатын шикізатқа қатысты талдаулар жүргізілуі керек.
Тауарларды СЭҚ ТН тиісті кодына жатқызудың заңдылығын растау үшін «В» компаниясында тауарды өндіруші және жеткізуші бекіткен сигарилла өндірісінің технологиялық процесінің сипаттамасы, сондай-ақ темекінің қаптаманың негізгі құрамдас бөлігі ретінде қалай пайдаланылатынын сипаттайтын схема бар.
Бұл ретте 25.11.2021ж. және 10.12.2021ж. хаттарда өндіруші тауарлардың сигарилла болып табылатынын, Техникалық регламентке сәйкес келетінін және СЭҚ ТН – 2402 10 000 0 кодымен экспортталатынын көрсетеді (Сигаралар, ұштары кесілген сигаралар және құрамында темекі бар сигариллалар).
Сондай-ақ, «В» компаниясында тауарлардың техникалық регламентке сәйкестігін растайтын «Бүкілресейлік темекі, махорка және темекі өнімдері ғылыми-зерттеу институты» Федералды мемлекеттік бюджеттік ғылыми мекемесінің темекі және темекі өнімдерін сынау орталығы (бұдан әрі - БТТӨҒЗИ ФМБҒМ) жүргізген хаттамалары бар.
БТТӨҒЗИ ФМБҒМ сынақ орталығының қорытындысына сәйкес, өнімдерді өндіру кезінде құрамында никотин бар ауа өткізбейтін арнайы қағаз қаптама ретінде пайдаланылды. Сондықтан никотиннің болуы қағаздың темекі мен целлюлоза негізінде жасалғанын растайды.
Осылайша, жоғарыда аталған жағдайлар әкелінген тауарлардың целлюлоза мен темекі негізінде жасалған арнайы қағаз орамасымен жасалғанын көрсетеді, бұл Техникалық регламентте көрсетілген анықтамаға сәйкес келеді және сигарилла ретінде жіктеледі.
Бұл ретте «В» компаниясы кеден сарапшысының қорытындысын жасау кезінде қолданылған зерттеу әдістері заңнамамен реттелмегенін, тиісінше «В» компаниясына қатысты заңсыз акт қабылданғанын атап өтеді.
Жоғарыда айтылғандарға байланысты «В» компаниясы тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін қарап, кеден органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 40-бабына сәйкес тауарларды жіктеу деп қаралатын тауарларды СЭҚ ТН бойынша нақты тауар позицияларына, субпозицияларға және кіші субпозицияларға кезең-кезеңімен жатқызу түсініледі.
Тауарларды жіктеу негізгі критерийлер негізінде жүзеге асырылады:
1) тауар орындайтын функция;
2) тауар жасалған материал.
Бұл ретте СЭҚ ТН түсіндірудің негізгі ережелерін (бұдан әрі – ТНЕ) және бөлімдерге, топтарға ескертпелерді (оның ішінде тауар позицияларына, субпозицияларға ескертпелерді), сондай-ақ ерекше жіктеу мәселелерін түсіндіретін қосымша ескертпелерді қолдану негізінде тауарларды өңдеу дәрежесін ескере отырып, оларды тауар кіші субпозицияларына біржақты жатқызу қағидаты сақталады.
Тауарларды жіктеудің дұрыстығын тексеруді кеден органы шығарғанға дейін де, шығарғаннан кейін де кедендік бақылау жүргізу шеңберінде жүзеге асырады.
Қаралып отырған жағдайда «В» компаниясы Өзбекстан Республикасынан 2021-2022жж. ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсіміне орналастыра отырып, «сүзгісі бар сигарилла» тауарларын әкелуді жүзеге асырды.
«В» компаниясы осы тауарларды декларациялау кезінде ТД 33-бағанында СЭҚ ТН – 2402 10 000 0 коды мәлімделді, «Сигаралар, ұштары кесілген сигаралар және құрамында темекі бар сигариллалар» ретінде (акцизі – 6225 теңге/1 000 дана).
Бұдан әрі тауарлар шығарылғаннан кейін кеден органы кедендік тексеру жүргізді, оның ішінде «В» компаниясының СЭҚ ТН кодының дұрыстығына қатысты.
Кедендік сараптаманың нәтижелері бойынша бұл тауарлардың «сүзгісі бар темекі» ретінде сәйкестендірілгені анықталды және осы қорытындының негізінде кеден органы тауарларды СЭҚ ТН – 2402 20 900 0 тауар қосалқы субпозициясына «Құрамында темекі бар басқа темекілер» ретінде (2021 жылы акциз-11 000/1 000 дана, 2022 жылы - 12 300/1000 дана) жатқыза отырып, жіктеу туралы шешім шығарды.
Атап айтқанда, сарапшының қорытындысында қаптамада цилиндр тәрізді 20 өнім бар екендігі көрсетілген, олардың әрқайсысын шартты түрде екі бөлікке бөлуге болады. Бірінші бөлік (темекі шегу) – қағаз түріндегі материалдан жасалған темекі түсті цилиндр. Цилиндр қоңыр түсті ұсақталған өсімдік бөлшектерімен толтырылған. Өсімдік тектес бөлшектер темекіге тән иіске ие. Екінші бөлік (сүзгі) – өрнегі бар және талшықты ақ затпен толтырылған қоңыр түсті фрагмент. Екі бөлік те бір бөлікті құрайды.
Жабын парағын микроскопиялық зерттеу кезінде қағазға тән ұсақ ретсіз орналасқан талшықтар көрінеді және темекіге тән микроскопиялық белгілер мен жасушалық элементтер табылмайды. Препараттың әсерінен жабын парағының материалы целлюлозаға тән көк-күлгін түске боялады. Ашық жалынға ұшыраған кезде жабын парағының материалы ерімей жанады, Ал целлюлоза талшықтарына тән күйдірілген қағаздың иісі сезіледі.
Анықталған сипаттамалардың жиынтығын – сыртқы түрін, толтырғыштың болуын – кесілген өсімдік шикізатын, тек целлюлоза мен сүзгіге негізделген темекі қағазын, сондай-ақ темекі парағының орамасының, қалпына келтірілген темекінің немесе целлюлоза мен темекі негізінде жасалған арнайы қағаздың жоқтығын және зерттеу әдістерінің нәтижелерін бағалай отырып, кедендік сарапшы зерттелетін тауарлар темекіге жатады деп қорытындылады сүзгі бар және сигариллаларға жатпайды.
Анықтама:
Целлюлоза – негізінен өсімдік тектес талшықты жартылай фабрикат, қағаз бен картон өндіруге, химиялық өңдеуге, тоқыма емес материалдар алуға және басқа мақсаттарға дайындалған.
Техникалық регламентке сәйкес сигарилла (сигарита) – сигарадан және басқа шикізаттан жасалған және көптеген қабаттары бар темекі шегетін темекі бұйымының түрі: кесілген немесе жыртылған сигарадан және басқа шикізаттан толтыру, сигарадан және (немесе) басқа шикізаттан жасалған құю және сигар темекі парағынан, қалпына келтірілген темекіден немесе целлюлоза негізінде жасалған арнайы қағаздан жасалған орау және темекі. Сигариллада (темекіде) сүзгі болуы мүмкін және оның астары болмауы мүмкін. Сигарилланың (темекінің) максималды қалыңдығы 11 мм-ден аспауы керек.
СЭҚ ТН – 2402 10 000 0 (Сигаралар, ұштары кесілген сигаралар және құрамында темекі бар сигариллалар) тауарлық субпозициясының түсіндірмелеріне сәйкес сигаралар, ұштары кесілген сигаралар және сигариллалар темекі конвульсиялары болып табылады, оларды сол күйінде шегуге болады және олар:
1) толығымен табиғи темекіден тұрады немесе
2) жабын парағы бар, яғни табиғи темекіден жасалған көйлек немесе
3) ұнтақталған қапшықтар мен жабын парағы, яғни көзделген жерде бұйымды толығымен жабатын сигараларға арналған кәдімгі түсті көйлек, ұшы бар сигараларды қоспағанда, сүзгісі бар; ұшы да, астары да 2403 91 000 0 («Гомогенизацияланған» немесе «қалпына келтірілген») субпозициясының қалпына келтірілген темекісінен жасалған темекі), бұл ретте сүзгісіз немесе ауыз қуысы жоқ бір бұйымның массасы кемінде 1,2 г құрайды, ал жабын парағы орамның бойлық осіне кемінде 30° өткір бұрышпен спиральмен оралады немесе
4) ұнтақталған қаптар мен жабын парағы бар, яғни 2403 91 000 0 субпозициясы қалпына келтірілген темекіден жасалған сигараларға арналған кәдімгі түсті көйлек, көзделген жерде ұшты сигаралардан басқа сүзгіні қоса алғанда, бұйымды толығымен жабады, бұл ретте сүзгісі немесе ауыз қуысы жоқ бір бұйымның массасы кемінде 2,3г құрайды және шеңбердің ұзындығы учаскедегі бұйымдар оның жалпы ұзындығының кемінде үштен бір бөлігі кемінде 34 мм құрайды.
Бұл субпозицияға жоғарыда көрсетілген алдын ала талаптарды қанағаттандырған жағдайда, ішінара темекіден басқа заттардан тұруы мүмкін жабындысы бар немесе жабындысы бар және қалпына келтірілген темекіден жасалған субпозициясы бар бұйымдар енгізіледі.
Жоғарыда көрсетілген шарттарға сәйкес келмеген жағдайда, ішінара темекіден басқа заттардан тұратын бұйымдар СЭҚ ТН 2402 20 тауар субпозициясына (құрамында темекі бар темекі) енгізілетін қосалқы субпозицияларға енгізіледі.
Сондай-ақ, «В» компаниясы шағым материалдарына ұсынған құжаттарды қарап, мыналар анықталды.
Сынақ хаттамаларына сүйене отырып, сигарилла тауарларын сынау таңдалған физикалық параметрлер бойынша Техникалық регламентке сәйкестікті бағалау мақсатында жүргізілді (сигарилла ұзындығы, сигарилла сүзгісінің ұзындығы, ауыз қуысының ұзындығы, ені, қалыңдығы, сигарилла үшін толтыру түрі, толтырудағы шаңның массалық үлесі, темекінің ылғалдылығы, бөгде қоспалар). Бұл ретте қаптамалы орау парағының құрамында темекі бар не болмауына сынақтар жүргізілген жоқ.
«В» компаниясы ұсынған техникалық паспортта қандай тауарға – темекіге немесе сигариллаға қатысты мәліметтер көрсетілмеген. Сонымен қатар, осы төлқұжат кестесінің астында сілтеме бар: «пайдаланушы осы Өнімнің қолданылатын процестің талаптарына сәйкес келетініне көз жеткізу үшін жауап береді. Қалғандары, жоғарыда көрсетілгендерден басқа, параметрлер мен техникалық ақпарат бөлек келісіледі». Демек, қолданылатын процестің талаптарына сәйкестігі үшін жауапкершілік пайдаланушыға жүктеледі, бұл ретте ұсынылған паспортта жоқ параметрлер мен техникалық ақпаратты жеке келісу көзделеді.
Сигарилла өндірісінің технологиялық процесінің сипаттамасына сәйкес өндіріс машинасында операциялар, оның ішінде темекі турникетін сигариллаларға арналған арнайы қағазбен орау (қағаздағы темекі компоненттерінің мөлшері 40% дейін) көзделеді.
Сонымен қатар, жоғарыда көрсетілгендей, кедендік сараптама нәтижелері бойынша темекі турникетін орауға арналған жабын парағында темекі компоненттерінің құрамы жоқ екендігі анықталды.
Сонымен қатар, зерттелетін тауарлардың үлгілеріне салынған штрих кодтар – 48745208 және 48745215 интернет-ресурстардың мәліметтеріне сәйкес (barcode-list.ru) темекі атауына сәйкес келеді.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, «сүзгісі бар сигарилла» тауарлардың дұрыс жіктелмеуіне байланысты акциздер мен ҚҚС есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен әкелінген тауарды жіктеу бойынша кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
