Кедендік даулар
Заңды тұлға
Тауарлардың кедендік құны
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «V» компаниясынан Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) кедендік баж және ҚҚС есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «құрылысқа арналған тастар», «мармарит», «мәрмәр», «өңделген тас» өтініштерінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 9 347,6 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«V» компаниясы кеден органының қорытындысымен келіспей, апелляциялық шағым түсіріп, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Мәселен, «V» компаниясы 22.02.2022ж. тауарларға арналған декларацияда (бұдан әрі – ТД) мәлімделген тауар бойынша баға ақпаратының көзі ретінде кеден органы бірдей тауарлармен мәміленің құны бойынша кедендік құнды (2-әдіс) айқындаған кезде 09.11.2021ж. ТД қолданылғанын, ал Қазақстан Республикасы Кодексінің 68-бабына сәйкес «Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» (бұдан әрі – Кодекс) баға ақпаратының көзі күнтізбелік 90 күннен аспауға тиіс. Осыған байланысты «V» компаниясы кеден органы Кодекстің 68-бабының нормаларын бұзды деп есептейді.
ТД сәйкес 28.07.2022ж. кеден органы резервтік әдісті (6-әдіс) қолданды, алайда бұл ТД-ға сұрау салу құжаттарды және (немесе) ақпаратты ұсыну туралы сұрау салуда қамтылмаған, сондықтан «V» компанияның пікірінше, кеден органы осы ТД бойынша тексеру және кедендік төлемдер мен салықтардың қосымша төлемдерін енгізу.
Кодекстің 72-бабының 6-тармағына сәйкес, егер кеден органы әкелінетін тауарлардың кедендік құнын резервтік әдіс (6-әдіс) бойынша қолда бар мәліметтер негізінде айқындаған жағдайда, ол декларантты осындай мәліметтердің көздері туралы, сондай-ақ олардың негізінде жүргізілген есептеулер туралы электрондық немесе жазбаша нысанда хабардар етеді. Бұл ретте «V» компаниясы дереккөздер туралы ақпарат алмағанын хабарлайды.
Баяндалғанның негізінде «V» компаниясы тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін қарап, кеден органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Қаралып отырған жағдайда Иран Ислам Республикасынан «V» компаниясы құны 0,10 АҚШ доллары/кг есебінен мәлімделген «құрылысқа арналған тастар», «мармарит», «мәрмәр», «өңделген тас» тауарларын әкелуді жүзеге асырды.
Тауарларды декларациялау «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімі бойынша жүргізілді. Тауарлардың кедендік құнын декларант әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша айқындайды (1-әдіс).
Бұдан әрі кеден органы кедендік тексеруді тағайындады, оның шеңберінде кеден органы Кодекстің 417 және 426-баптары негізінде «V» компаниясының атына құжаттарды және (немесе) мәліметтерді, оның ішінде келісімшарттарды, банктік аударымдарды, экспорттық декларацияларды, өндірушінің прайс-парақтарын және оның коммерциялық ұсыныстарын ұсыну бойынша талап жіберді.
Кеден органының талабы шеңберінде кедендік тексеру актісіне сәйкес «V» компаниясы сұратылған мәліметтерді ұсынбаған.
Сондай-ақ, «V» компаниясы тексерілетін адамға камералдық кедендік тексерудің алдын ала актісін жіберу немесе тапсыру, тексерілетін адамның камералдық кедендік тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылық беру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы «Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 29.04.2021ж. №413 бұйрығы шеңберінде кеден органы жіберген кедендік тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылық ұсынбаған, ал «V» компаниясы сондай-ақ мұндай қарсылықты қарастыру».
Кодекстің 65-бабына сәйкес тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, сандық түрде айқындалатын және құжатпен расталған ақпаратқа негізделуге тиіс.
Кодекстің 66, 68-72-баптарында тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін қолдану тәртібі айқындалған.
Мәміле құны бойынша кедендік құнды анықтау мүмкін болмаған жағдайда, аталған әдістердің әрқайсысы дәйекті түрде қолданылады. Бұл ретте, егер тауарлардың кедендік құнын алдыңғы әдісті пайдалану арқылы анықтау мүмкін болмаса, әрбір келесі әдіс қолданылады.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 27.03.2018ж. №42 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылауды жүргізудің ерекшеліктері туралы Ереженің 5-тармағына сәйкес әкелінетін тауарлардың бірдей немесе біртекті тауарлардың бағасымен салыстырғанда неғұрлым төмен бағасын анықтау тауарлардың кедендік құнын дұрыс айқындамаудың белгісі болып табылады.
Жоғарыда көрсетілген шешімнің 8-тармағында тауарлардың кедендік құнына бақылау жүргізу кезінде кеден органы жоғарыда көрсетілгендей «V» компаниясы ұсынбаған жазбаша түсіндірмелерді қоса алғанда, құжаттарды және (немесе) мәліметтерді сұратуы (талап етуі) мүмкін екендігі анықталды.
Кодекстің 417-бабының 6-тармағына сәйкес, камералдық кедендік тексеру кезінде тексерілетін тұлға талап ету бойынша кедендік декларацияда мәлімделген құжаттарды ұсынбаған жағдайда, осындай құжаттардың негізінде кедендік декларацияда мәлімделген мәліметтер дәйексіз мәлімделген болып есептеледі.
Бұл ретте кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын есептеу Кодекстің 399-бабында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
Құжатпен расталған ақпараттың жоқтығын ескере отырып, әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс (1-әдіс) қолданылмайды.
Сонымен қатар, кеден органы ұсынған құжаттарды зерделеу барысында мыналар анықталды.
Электрондық декларациялау кезінде «АСТАНА-1» АЖ бағдарламасында «V» компаниясы ТД бойынша 44-бағанда мынадай құжаттар мәлімделді (кейбір ТД-да құжаттар пакеті 3 құжаттан, басқаларында 6 және одан да көп құжаттардан тұрады):
– шот-фактуралар (инвойстар) (барлық ДТ бойынша қоса берілмейді);
– теміржол жүкқұжаттары;
– коносаменттер;
– транзиттік декларациялар;
– кедендік транзит рәсімінің аяқталуы туралы мәліметтер;
– сәйкестік сертификаттары;
– тауардың шығу тегі туралы префренциалды емес сертификаттар;
– санитарлық-эпидемиологиялық қорытындылар;
– декларанттың кеден өкілімен шарттары.
Кедендік тексеру барысында кеден органы заңды тұлғаның тіркеу деректерінде (БСАЖ) көрсетілген екінші деңгейдегі банктерге сұрау салулар жолдады.
Екінші деңгейдегі банктер ұсынған ақпаратқа сәйкес, «А» банкінде «V» компаниясында банктік шоттар мен ақшалай салымдар жоқ, «В» банкінде «V» компаниясында 2019-2022 жылдар аралығында ақша қаражаттарының қозғалысы жоқ екені анықталды. «С» банкінің деректері бойынша 2019-2022 жылдар кезеңінде «V» компаниясы түрік компаниясы қойған инвойс бойынша тауар үшін алдын ала төлем жасады, сондай-ақ Түркиядан әкелінген тауар үшін көлік қызметтері үшін төлем жүзеге асырылды.
Сонымен қатар, тауарлардың құны (келісімшарттар, спецификациялар, шот-фактуралар (инвойстар) және т.б.), тауарларға ақы төлеу және жеткізу шарттары туралы растайтын құжаттардың болмауына байланысты әкелінетін тауарлардың кедендік құнын нақты анықтау мүмкін емес.
Кеден органының тауарларға қатысты кедендік тексеру нәтижелері бойынша:
– «өңделген тас» 0,16 АҚШ доллары/кг және 0,18 АҚШ доллары/кг есебінен бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс (2-әдіс) қолданылды;
– «құрылысқа арналған тастар» бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс (2-әдіс) 0,15 АҚШ доллары/кг, 0,16 АҚШ доллары/кг және резервтік әдіс (6-әдіс) 0,16 АҚШ доллары/кг;
– «мәрмәр» 0,15 АҚШ доллары/кг есебінен бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс (2-әдіс) қолданылды;
– «мармарит» әдісі қолданылды резервтік әдіс (6-әдіс) 0,15 АҚШ доллары/кг және 0,16 АҚШ доллары/кг есебінен.
22.02.2022ж.ТД-ға қатысты бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша әдісті (2-әдіс) қолдануға қатысты кеден органы осы ТД-ға қоса берілген есептеулерге сәйкес резервтік әдісті (6-әдіс) қолданғаны анықталды. Кедендік тексеру актісінде осы ТД бойынша бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс (2-әдіс) қате көрсетілген.
Осылайша, «V» компаниясының мәлімделген кедендік құнның дұрыстығын және тауарлар үшін төлемнің, сондай-ақ көлік қызметтеріне ақы төлеудің жоқтығын растайтын құжаттарды ұсынбауын ескере отырып, кеден органы кеден органында бар ақпарат негізінде тауарлардың кедендік құнын түзетуді жүргізді.
Жоғарыда көрсетілген мән-жайларды ескере отырып, кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік бажды және ҚҚС есептеуі заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
