Кедендік даулар
Заңды тұлға
Тауарлардың кедендік құны
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі - кеден органы) кедендік баж және ҚҚС есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «Е» Компаниясынан шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «электр энергиясы» өтінішінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 24 767,9 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«Е» Компаниясы кеден органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«Е» Компаниясы энергиямен жабдықтаушы ұйым болып табылатынын және қала мен облыс тұтынушыларын энергиямен жабдықтауды жүзеге асыратынын түсіндіреді.
«Е» Компаниясы 2018 - 2020 жылдың вегетациялық кезеңінде Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі «Е» Компаниясын электр энергиясын кепілді жеткізуші, Тәжікстан Республикасымен электр энергиясын тауар алмасуды жүзеге асыру жөніндегі оператор ретінде айқындағанын хабарлайды.
«Е» Компаниясы 2018 жылғы шілде-тамыз кезеңінде Тәжікстан Республикасының «В» компаниясымен электр энергиясын өзара жеткізу туралы шарт жасасты.
Жоғарыда аталған мәміле облыстың оңтүстік өңірлерінің суармалы жерлерінің құрғақшылығын болдырмау мақсатында мәжбүрлі шара ретінде жасалды және «Е» Компаниясы үшін коммерциялық қызығушылық пен пайда әкелмеді.
«Е» Компаниясы Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі өз уақытында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 31.12.2019ж. № 1044 қаулысының қолданысқа енгізілу мерзімін дұрыс көрсетпеген деп есептейді, онда «2019 жылғы 05 шілдеден» қолданылу мерзімінің орнына «2018 жылғы 05 шілдеден» бастап қолданылу мерзімі көзделген.
«Е» Компаниясы электр энергиясының сыртқы сауда алмасуының бастамашысы болмағандықтан және осы мәміледен қаржылық мүдделілігі болмағандықтан, тауар құнына байланысты қосымша кедендік төлемдерді төлеу бойынша ауыртпалықты көтере алмайды деп есептейді.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде «Е» Компаниясы тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін қарап, кеден органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Қаралып отырған жағдайда, «Е» Компаниясы 2018 жылғы шілдеден қыркүйекке дейінгі кезеңде Тәжікстан Республикасымен электр энергиясын өзара жеткізу туралы шарт (бұдан әрі – Шарт) негізінде электр энергиясын тауар алмасу жөніндегі оператор функциясын жүзеге асырды.
«Е» Компаниясы Тәжікстаннан жеткізушімен (бұдан әрі – тәжік компаниясы) жасалған шарт шеңберінде 12,121 млн.кВт/сағ көлемінде «электр энергиясы» тауарын жеткізуді жүзеге асырды.
Шарт талаптарына сәйкес тараптар 2018 жылғы шілде – тамыз кезеңінде Өзбекстан Республикасының электр желілері арқылы Тәжікстан Республикасынан Қазақстан Республикасына, ал 2018 жылғы 15-30 қыркүйек аралығында Қазақстан Республикасынан Тәжікстан Республикасына 1 кВт/сағ үшін 0,00000001 АҚШ доллары бағасымен электр энергиясын өзара жеткізуді жүзеге асырады. Тараптар беретін электр энергиясының көлемі сағатына 12,121 млн. кВт құрайды.
«Е» Компаниясы екі тауарларға арналған декларация (бұдан әрі – ТД) бойынша тауарларды кедендік рәсіммен «ішкі тұтыну үшін шығару» жайымен ресімдеді.
Шарттың 3.4-тармақпен «Е» Компаниясына «Y» компаниясының (Өзбекстан) желілері бойынша электр энергиясының транзитін қамтамасыз ету және төлеу мәселелері жүктелген.
Шарттың 4.4-тармақпен талаптары орындалмаған жағдайда, «Е» Компаниясы тәжік компаниясына электр энергиясын қайтару көлемінің орындалмаған бөлігінің құнын 1 кВт/сағ үшін 0,02 АҚШ доллары бағасымен төлейтіні көзделген.
Сонымен қатар, «Қырғыз Республикасымен электр энергиясын айырбастау жөніндегі мәміленің бағасын белгілеу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 10.23.2015ж. № 839 қаулысымен 1 кВт/сағ үшін 0,00000001 АҚШ доллары бағалары белгіленді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің осы қаулысына 31.12.2019ж. өзгерістер енгізілді, олар 05.07.2019ж. бастап қолданысқа енгізіледі.
Осылайша, «Е» Компаниясы мен тәжік компаниясы арасында жасалған 1 кВт/сағ үшін 0,0000001 АҚШ доллары мөлшеріндегі электр энергиясымен тауар алмасу мәмілесінің бағасы 2018 жылы кедендік рәсімделген «АСТАНА-1» ақпараттық жүйесіне сәйкес екі ТД-ға қолданылмайды.
Бұдан басқа, тексеру барысында кеден органы «Е» Компаниясы ресімдеген екі ТД бойынша тауарлардың кедендік құны әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша айқындалғанын анықтады (1-әдіс).
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 20.12.2012ж. № 283 шешімімен әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша тауарлардың кедендік құнын айқындау әдісін қолдану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) бекітілді.
Қағидалардың 3-тармағының 2-абзацына сәйкес Кеден одағының кедендік аумағына әкету үшін тауарларды сату тауарлардың сыртқы экономикалық Шартқа сәйкес сатып алу-сату нысанасы болып табылатынын білдіреді.
Қағидалардың 6-тармағында, егер әкелінетін тауарлар сатып алу-сату нысанасы болып табылмаса, олардың кедендік құнын айқындау мақсаттары үшін 1-әдіс қолданылмайтыны көзделген. Атап айтқанда, мұндай жағдайлар тауарлар немесе оларға баламалы тауарлар меншік иесіне қайтарылуға жататын қарыз, тауарлық кредит шарттары бойынша Кеден одағының кедендік аумағына тауарларды әкелу кезінде орын алады.
Сонымен қатар, шарттың талаптары бойынша «Е» Компаниясы тәжік компаниясының электр энергиясын қабылданған көлемге баламалы көлемде қайтаруға міндеттенеді.
Осылайша, қарыз шартына (электр энергиясымен өзара жеткізу туралы шарт) сәйкес ресімделген екі ТД бойынша Қағидалардың 6-тармағына сәйкес әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша әдіс қолданылмайды.
Сондай-ақ, кеден органы декларант пайдаланған тауарлардың кедендік құнының индексін ескере отырып, әрбір тауар атауы бөлінісінде құжаттар мен мәліметтерді талдады. Бұл ретте «Е» Компаниясы тауарларының мәлімделген құнын СЭҚ-тың өзге қатысушылары ЕАЭО кедендік аумағына әкелген декларацияланған ұқсас тауарлардың құнымен бағаланатын тауарлар сияқты жеткізу уақытының сол немесе тиісті кезеңінде салыстыру және салыстыру жүргізілді.
Тауарлардың кедендік құнын талдау белгілі бір жағдайларда «Е» Компаниясы тауарларының мәлімделген құнының деңгейі кейіннен Қазақстан Республикасының кедендік аумағына тиісті уақыт кезеңінде әкелінген СЭҚ-тың өзге де қатысушыларына экспорттаушы елдің өнім берушілері сатқан, бағаланатын тауарлар сияқты бірдей, біртекті тауарлар құнының шамасынан едәуір төмен болып табылатынын көрсетті.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 65-бабының 10-тармағында тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға жататын мәліметтер анық, сандық айқындалатын және құжатталған расталған ақпаратқа негізделуге тиіс екендігі белгіленген.
Бағаланатын тауарлардың кедендік құнын анықтау үшін қолайлы баға ақпаратын анықтау мақсатында кеден органы «АСТАНА-1» ақпараттық жүйесінің дерекқорына талдау жүргізді.
Талдау барысында ТД-ның мынадай бағандары бойынша деректер сұрыпталды: тауардың шығарылған елі, тауардың жөнелтілген елі, кедендік рәсім, СЭҚ ТН бойынша тауардың коды, тауарлардың атауы.
Жүргізілген талдау нәтижелерін ескере отырып, бағаланатын тауарлар декларацияланған берілген параметрлерге сәйкес келетін ТД анықталды.
Кеден органы Кодекстің 68-72-баптарына сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін кезекпен талдады, оның нәтижелері бойынша Әзірбайжан Республикасынан 1 кВт/сағ үшін 0,04 АҚШ доллары құны бар электр энергиясының импорты бойынша баға ақпаратын пайдалана отырып, резервтік әдіс (6-әдіс) айқындалды.
Кодекстің 72-бабының 2-тармағына сәйкес тауарлардың кедендік құнын айқындау кезінде оларды қолдану кезінде икемділікке жол беріледі. Атап айтқанда, бағаланатын тауарлардың кедендік құнын айқындау үшін бағаланатын тауарлар өндірілген елге қарағанда өзге елде өндірілген бірдей немесе біртекті тауарлармен мәміленің құнын негіз ретінде пайдалануға жол беріледі.
Осылайша, тексерілетін ТД-ға қатысты тексеру нәтижелері бойынша кеден органы резервтік әдісті (6-әдіс) қолдана отырып, тауарлардың кедендік құнын айқындауды негізді жүргізді.
Баяндалғанды ескере отырып, кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеуі заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
