Кедендік даулар
Жеке тұлға
Тауарлардың кедендік құны
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «Н» жеке тұлғасынан Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі - кеден органы) кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «пайдаланылған шлангілер» өтінішінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 1 525,6 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«Н» жеке тұлғасы кеден органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«Н» жеке тұлғасы 2021 жылы Грузиядан пайдаланылған егіншілікке және тамшылатып суаруға арналған тауарлар әкелінгенін хабарлайды.
«Н» жеке тұлғасы тауарларды жеткізуші инвойстарды жасау кезінде ұзындығы 50 метр және 100 метр болатын «пайдаланылған шлангілер» тауарлардың салмағын көрсетуде дәлсіздіктерге жол берілгенін түсіндіреді. Бұл мәндер болжамды түрде көрсетілді, себебі тауар тікелей егістіктен тиелді және тауарларды өлшеу мүмкін болмады.
«Н» жеке тұлғасы кедендік ресімдеу үшін «пайдаланылған шлангілер» тауарларын бірнеше рет, яғни 4 рет берді, олар бойынша «АСТАНА-1» ақпараттық жүйесінде (бұдан әрі – «АСТАНА-1» АЖ) тәуекелдердің құндық бейіндері іске қосылды, осыған байланысты кеден органдарының мамандары мөлшерді есептеу нысандарын қойды тауарлардың кедендік құнын төмендетуге байланысты қамтамасыз ету (бұдан әрі – ФРРО).
«Н» жеке тұлға тарапынан ФРРО-мен қойылған келіспеушілікке байланысты кеден органы тауарларға декларация шығарудан бас тартты.
«Н» жеке тұлғасы кеден органдарының лауазымды тұлғалары 02.02.2022ж. жасаған тауарларды және оларға құжаттарды ұстау туралы хаттамаға сәйкес ұсталған «пайдаланылған шлангілер» тауарлар салмағы 1 261 кг кедендік тұрғыда ресімделгенін хабарлайды.
Баяндалғанның негізінде «Н» жеке тұлғасы кеден органының 20.07.2022ж. тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 396-бабында кедендік декларациялау кезінде мәлімделген әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылау жүргізу кезінде кеден органы тауарлардың кедендік құнын айқындау мен мәлімдеудің дұрыстығын тексеруді жүзеге асыратыны белгіленген.
Кодекстің 65-бабының 13-тармағына сәйкес Кодекстің 6-тарауының ережелері кеден органдарының тауарлардың кедендік құнын растау үшін ұсынылған кез келген өтініштің, құжаттың немесе декларацияның дұрыстығына немесе дәлдігіне көз жеткізу құқығын шектейтін немесе күмән келтіретін ретінде қарастырыла алмайды.
Қарастырылып отырған жағдайда «Н» жеке тұлғасы 2021 жылдың қыркүйегі мен 2022 жылдың наурызы аралығында Грузиядан жалпы салмағы 60 180 кг халық тұтынатын тауарларын импорттады.
«Н» жеке тұлғасы жалпы салмағы 53 971 кг халық тұтынатын тауарларды «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімі бойынша ресімделіп, 6 ТД бойынша декларациялауды жүргізді (ИМ-40).
Кедендік тексеру шеңберінде кеден органы Кодекстің 417 және 426-баптарының негізінде «Н» жеке тұлғаның атына 06.05.2022ж. құжаттарды және (немесе) мәліметтерді ұсыну туралы талап жіберді.
Талапқа жауап ретінде «Н» жеке тұлғасы құжаттар мен мәліметтерді ішінара ұсынды, яғни толық көлемде ұсынған жоқ.
Сонымен қатар, кеден органы «АСТАНА-1» АЖ-да қамтылған ақпаратты талдау нәтижесінде алған деректерге сәйкес «Н» жеке тұлғасының «пайдаланылған шлангілер» тауарлары ілеспе құжаттарға сәйкес кедендік жөнінде рәсімделген, онда 7 470 кг. мөлшерінде брутто/нетто салмағы бойынша 3 042 АҚШ доллары сомасына көрсетілгенін анықталды.
Алайда тексеру барысында «Н» жеке тұлға іс жүзінде «пайдаланылған шлангілер» тауар 1 261 кг мөлшерінде брутто/нетто салмағы бойынша 513,52 АҚШ доллары сомасына кедендік жөнінде декларацияланғаны анықталды.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 27.03.2018ж. №42 шешімімен бекітілген ЕАЭО кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылауды жүргізудің ерекшеліктері туралы Ереженің 5-тармағының а) тармақшасына сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құнына әсер ететін және бір құжатта қамтылған мәліметтердің сол құжатта қамтылған өзге де мәліметтерге, сондай-ақ өзге де құжаттарда, оның ішінде тауарларға арналған декларацияда мәлімделген мәліметтерді растайтын құжаттарда қамтылған мәліметтерге сәйкес анықтау кедендік айқындаудың дәйексіз белгісі болып табылатыны тауарлардың құны анықталды.
«Н» жеке тұлғасы «АСТАНА-1» АЖ сәйкес 2021 жылғы қыркүйектен бастап 2021 жылғы желтоқсанға дейінгі кезеңде 3 042 АҚШ доллары сомасына 7 470 кг брутто/нетто салмағын көрсете отырып, «пайдаланылған шлангілер» бір тауарға 6 ТД бірнеше рет берілді. Тәуекелдерді басқару жүйесінде тауарлардың кедендік құнын төмендету бойынша тәуекелдердің құндық бейіндері іске қосылған.
Кеден органы 6 ТД бойынша құжаттар мен мәліметтерге тексеру жүргізген кезде «Н» жеке тұлғасынан тауарлардың мәлімделген кедендік құнын растау бойынша қосымша құжаттар сұратылды.
Алайда, кеден заңнамасының талаптарын орындамауына байланысты кеден органы «Н» жеке тұлғасына қатысты 6 ТД бойынша шығарудан бас тартты және «АСТАНА-1» АЖ-да күшін жойды.
Кодекстің 172-бабының 1-тармағына сәйкес «тауарларды уақытша сақтау мерзімі тауарларды уақытша сақтауға орналастыру үшін ұсынылған құжаттарды кеден органы тіркеген күннен кейінгі күннен бастап есептеледі» және осы баптың 2-тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, төрт айды құрайды.
Кодекстің 172 - бабының 1-тармағына сәйкес, шығарудан бас тартуға байланысты және кедендік тазартудан толық өткенге дейін «пайдаланылған шлангілер» тауары брутто/нетто салмағы 7 470 кг, сомасы 3 042 АҚШ доллары уақытша сақтау қоймасында болуы керек еді.
Кодекстің 164-бабына сәйкес уақытша сақтау қоймасына орналастырылған тауарларды кеден органы оларды шығарғанға дейін алушыларға бермеуге тиіс.
Сонымен қатар, Кодекстің 415-бабына сәйкес кеден органының лауазымды тұлғалары уақытша сақтау қоймасының үй-жайлары мен аумақтарын тексеру барысында тауарға ілеспе құжаттар бойынша «Н» жеке тұлғаның атына келген тауарлардың болмау фактісін анықтады.
Осы кедендік бақылаудың нәтижелері бойынша кеден органының лауазымды адамдары үй-жайлар мен аумақтарды кедендік тексеру актісіне сәйкес уақытша сақтау қоймасы өкілінің қатысуымен «Н» жеке тұлғаның атына тауарларды заңсыз беру фактісін тіркеді.
Уақытша сақтау қоймасының иесіне қатысты бұзушылықтардың анықталуына байланысты кеден органының лауазымды тұлғалары кеден органдарының рұқсатынсыз кедендік бақылаудағы тауарларды беру фактісі бойынша «Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі - ҚР ӘҚБтК) 528-бабының 1-тармағына сәйкес әкімшілік іс ресімдеді.
Сондай-ақ, «Н» жеке тұлғаға қатысты кеден органы ҚР ӘҚБтК-нің 532-бабына «кедендік тазарту аяқталмаған тауарларды заңсыз операциялар, жай-күйін өзгерту, пайдалану және (немесе) оларға билік ету» сәйкес әкімшілік айыппұл салу түрінде шаралар қабылдады.
Кейіннен «Н» жеке тұлға «пайдаланылған шлангілер» тауарды уақытша сақтау қоймасының аумағына қайтарды, олар кейіннен Кодекстің 181-бабының 1-тармағына сәйкес 1 261 кг брутто/нетто салмағы бойынша «АСТАНА-1» АЖ-да 513,52 АҚШ доллары сомасына декларацияланды.
Бұл ретте «Н» жеке тұлғаның тауарға ілеспе құжаттарында көрсетілген «АСТАНА-1» АЖ-да 6 209 кг брутто/нетто салмағы болатын 2 528,48 АҚШ долл. (7 470 кг – 1 261 кг) «пайдаланылған шлангілер» тауарларды декларациялау туралы ақпарат жоқ.
Кодекстің 6-тарауы ережесінің 65-бабының 10-тармағына сәйкес тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, сандық түрде айқындалатын және құжатталған расталған ақпаратқа негізделуге тиіс екендігі анықталды.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
