1. Кедендік даулар
2. Заңды тұлға
3. Өзге де кедендік мәселелер
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «D» компаниясынан аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) бұзушылықтарды жою туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы «автобусқа арналған пневматикалық резеңке шиналар» тауарын импорттау кезінде демпингке қарсы баж төлеуден босатудың заңдылығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 49 026,1 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«D» компаниясы кеден органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Сонымен, «D» компаниясы қалалық және қала маңындағы автобустардың отандық өндірушісі және еркін қойманың иесі екенін хабарлайды. Сондай-ақ, 24.07.2014ж. СЭҚ ТН 8702 тауар позициясының моторлы көлік құралдарын өнеркәсіптік құрастыру туралы келісім және 07.03.2017ж. арнайы инвестициялық келісімшарт бар, бұл өз кезегінде кедендік баждар мен ҚҚС босату түрінде преференциялар береді. Автобустарды құрастыруға арналған машина жиынтықтарының негізгі жеткізушісі «Z» компаниясы (Оңтүстік Корея) болып табылады, ал шиналар жоғарыда аталған жөнелтуші «K» шиналарын өндірушіден (Оңтүстік Корея) сатып алатын машина жиынтығының құрамына кіреді.
«Еркін қойма» кедендік рәсімі бойынша ресімделген ЕАЭО СЭҚ ТН – 4011 20 900 «Автобусқа арналған пневматикалық резеңке шиналар» коды бойынша кедендік тексеру жүргізу сәтінде оларға 77, кеден органының сұрау салуы бойынша тауарды өндірушіден «K» маркалы шиналарға Е4 нысанының сәйкестік сертификаты ұсынылды, онда шығарылған елі және атауы жазылған өндіруші. Кедендік тексеру жүргізу кезінде тауардың шығу сертификаты болған жоқ.
COVID-19 пандемиясына байланысты Оңтүстік Кореядағы көптеген кәсіпорындар жабылды, бұл өз кезегінде сертификат алуды қиындатты.
Қосымша сұраудан кейін «K» шина өндірушісінен хат алынды, онда олар Оңтүстік Кореяның шыққан елін растайды және Оңтүстік Кореяның заңнамасына сәйкес ішкі сауда жағдайында тауардың шығу тегі туралы сертификат алу қажет емес деп хабарлайды. Сондай-ақ «Z» компаниясының машина жиынтықтарын жеткізушіден тауардың шығу тегі сертификаты алынды.
«D» компаниясы шағымға қоса берілген құжаттарды ескеруді сұрайды, өйткені Оңтүстік Кореядан өндірілген және әкелінген тауарлар арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарының әрекетіне түспейді.
Тауарлардың Оңтүстік Кореядан шығарылғаны туралы растау үшін «D» компаниясы 21.10.2021ж., 18.11.2021ж. және 26.11.2021ж. толықтыруларымен шағымға тауарлардың шығу тегі туралы сертификаттардың 16 көшірмесі –«автобусқа арналған пневматикалық резеңке шиналар» орыс тіліне аудармасымен және «ескертпелер» 5-бағанында - преференциалдық емес мақсаттар үшін белгісімен ұсынылды.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде, «D» компаниясы жалпы сомасы 49 026,1 мың теңгеге бұзушылықтарды толығымен жою туралы хабарламаның, оның ішінде демпингке қарсы баж - 41 790,2 мың теңге және өсімпұл - 7 235,9 мың теңге күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 89-бабы 5-тармағына сәйкес таңдалған кедендік рәсімге сәйкес кедендік бақылаудағы тауарлар бойынша кеден органы тауарлардың болу мерзімі ішінде төленуге жататын кедендік төлемдердің, салықтардың, өсімпұлдардың, пайыздардың сомаларын есептеуге немесе қайта қарауға құқылы кедендік бақылауда және үш жыл.
Кодекстің 397-бабына сәйкес тауарлардың шығу тегіне кедендік бақылау жүргізу кезінде тауарлардың шығу тегі туралы құжаттар, кедендік декларацияда мәлімделген және (немесе) кеден органдарына ұсынылған құжаттарда қамтылған тауарлардың шығу тегі туралы мәліметтер, оның ішінде тауарлардың шығу тегі туралы құжаттарда қамтылған мәліметтердің дұрыстығы, сондай-ақ тауарлардың шығу тегі туралы сертификаттардың түпнұсқалығы, оларды ресімдеудің дұрыстығы тексеріледі және (немесе) толтыру.
Бұдан басқа, Кодекстің 398-бабына сәйкес кеден органдары Қазақстан Республикасында төленуге жататын кедендік баждардың, кедендік алымдардың, салықтардың, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарының бюджетке дұрыс есептелуіне және уақтылы төленуіне бақылауды жүзеге асырады.
Қаралатын жағдайда «D» компаниясы «Z» компаниясымен (Оңтүстік Корея) жасалған сыртқы экономикалық келісімшарттар негізінде Оңтүстік Кореядан еркін қойманың (ИМ 77) кедендік рәсімімен орналастыра және «121-ден астам жүктеме индексі бар жүктерді тасымалдауға арналған автобустарға немесе моторлы көлік құралдарына арналған жаңа пневматикалық резеңке шиналар мен қақпақшалар» сияқты СЭҚ ТН - 4011 20 900 0 кодын мәлімдей отырып, мөлшері 11R-22.5, «автобустарға арналған пневматикалық резеңке шиналар» мөлшерінде 1 365 дана тауарларын 21 ТД бойынша әкелу жүзеге асырылды.
Еркін қойманың кедендік рәсімі шетелдік тауарлар мен Еуразиялық экономикалық одақтың тауарларына қатысты қолданылатын кедендік рәсім болып табылады, оған сәйкес мұндай тауарлар еркін қоймада кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлемей орналастырылады және пайдаланылады, тауарларды осы кедендік рәсімге орналастыру шарттары сақталған кезде және осы кедендік рәсімге сәйкес оларды пайдаланған кезде мұндай кедендік рәсім.
Жоғарыда көрсетілген норманы ескере отырып, осы тауарларды декларациялау баждар мен салықтарды төлемей жүргізілді.
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігімен, «D» компаниясымен 24.07.2014 ж. жасалған КО СЭҚ ТН 8702 тауар позициясының моторлы көлік құралдарын өнеркәсіптік құрастыру туралы келісімді іске асыру шеңберінде технологиялық операцияларға сәйкес автобустарды өнеркәсіптік құрастыру, оның ішінде жүру дөңгелектерін, яғни автобустарды еркін қоймада орнату жүзеге асырылды. Кореядан еркін қоймаға автобустар орнатылды.
Дайын өнімнің құрамына кіретін саны 994 дана пневматикалық резеңке шиналар - тауарлардың еркін қоймасының кедендік рәсімін аяқтау дайын бұйымдарды – автобустарды ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсіміне орналастыру жолымен (ИМ 40) 18 ТД бойынша жүргізілді.
Кодекстің 298-бабының 2-тармағына сәйкес еркін қойманың кедендік рәсімімен орналастырылған шетелдік тауарларды көрсетілген тауарларда сәйкестендіру шартымен еркін қойманың кедендік рәсімімен орналастырылған шетелдік тауарлардан дайындалған (алынған) тауарларды ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсімімен орналастыру кезінде кедендік әкелу баждары, салықтар, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждары есептеледі еркін қойманың кедендік рәсімімен орналастырылған және тауарларды дайындау кезінде пайдаланылған шетелдік тауарларға қатысты, еркін қойманың кедендік рәсімімен орналастырылған шетелдік тауарлардан дайындалған (алынған) тауарлар.
Бұл ретте кедендік әкелу баждарын, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын есептеу үшін кеден органы тауарларды еркін қойманың кедендік рәсімімен орналастыру үшін берілген тауарларға арналған декларацияны тіркеген күні қолданыста болған кедендік әкелу баждарының, салықтардың, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарының ставкалары қолданылады.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Инвестициялар комитеті мен «D» компаниясы арасында жасалған 07.03.2017ж. арнайы инвестициялық келісімшарттың (бұдан әрі - АИК) 2-тармағына, сондай-ақ, АИК-ға 10.06.2019ж. қосымша келісімге сәйкес, АИК-ның нысанасы заңды тұлғаға инвестициялық преференциялар беру болып табылады:
арнайы инвестициялық жоба шеңберінде Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік саласындағы заңнамасында көзделген шикізатты және (немесе) материалдарды Сик-ке қосымшаға сәйкес дайын өнімді өндіру үшін импортталатын кедендік баждар салудан босату;
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес еркін қойма аймағының аумағында өндірілген дайын өнім құрамындағы тауарлар импортын қосылған құн салығынан босату.
АИК-тің 2-тармағының негізінде «D» компаниясы дайын өнімді аяқтаған және орналастырған кезде-құрамына шиналар енгізілген автобустар ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсіміне (ИМ 40) шетелдік тауарларды – «жиынтықтаушы материалдарды» еркін қойманың кедендік рәсіміне орналастырған кезде есептелген кедендік әкелу бажын және ҚҚС төлеуден босатылды . (ИМ 77).
Бұл ретте кедендік рәсімдер бойынша ресімделген тауарларға арналған декларацияларда еркін қойма (ИМ 77) және ішкі тұтыну үшін шығару (ИМ 40), «автобустарға арналған пневматикалық резеңке шиналар» тауарларына демпингке қарсы баж есептеу және есептеу жүргізілген жоқ.
Кейіннен тауарларды шығарғаннан кейін кеден органы «D» компаниясы кедендік рәсімдер бойынша ресімдеген жоғарыда көрсетілген кедендік декларацияларға және еркін қойма (ИМ 77) мен ішкі тұтыну үшін шығарылымға (ИМ 40) қатысты кедендік тексеру жүргізді. Тексеру қорытындылары бойынша кеден органы «D» компаниясы кеден заңнамасының нормаларын бұзуда демпингке қарсы баж төлемеген деп есептейді.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 17.11.2015ж. шешіміне сәйкес № 154 «Қытай Халық Республикасынан шығарылатын және Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін жүк шиналарына қатысты демпингке қарсы бажды енгізу арқылы демпингке қарсы шараны қолдану туралы» (бұдан әрі – № 154 шешім) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін, жүк автомобильдерінің, автобустардың, троллейбустардың, самосвалдардың, тіркемелер мен жартылай тіркемелердің әртүрлі осьтерінде пайдалануға арналған болып табылатын жүк шиналарына қатысты, отырғызу диаметрі 17,5-тен басталатын пневматикалық резеңке жаңа шиналар мен қақпақтарға қатысты № 1 қосымшаға сәйкес мөлшерлерде демпингке қарсы бажды енгізу арқылы демпингке қарсы шара көзделген; 24,5 дюймге дейін қоса алғанда, оларға белгілерге сәйкес жылдамдық санаттарының белгілері салынған, Кеден одағы комиссиясының 09.12.2011ж. № 877 шешімімен (V, W және Y белгілеулерін қоспағанда) қабылданған, жүктеме индексі 115-тен астам (пневматикалық шиналар мен қақпақтарды қоспағанда) кеден одағының «Дөңгелекті көлік құралдарының қауіпсіздігі туралы» техникалық регламентіне (КҚ ТР 018/2011) № 8-қосымшаның 5-бөлімінің 5.1-кестесінде көрсетілген Қытай Халық Республикасынан шығарылатын және ЕАЭО СЭҚ ТН 4011 20 100 0 және 4011 20 900 0 кодтарымен сыныпталатын № 2 қосымшаға сәйкес тізбе бойынша жаңа резеңке
Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 37-бабына сәйкес (Қазақстан Республикасының 14.10.2014ж. Заңымен ратификацияланған № 240-V ҚРЗ) кедендік-тарифтік реттеу шараларын қолдану (тарифтік преференциялар беру мақсаттарын қоспағанда), тарифтік емес реттеу және ішкі нарықты қорғау шараларын қолдану, тауарлардың шығарылған жерін таңбалауға қойылатын талаптарды белгілеу, мемлекеттік (муниципалдық) сатып алуды жүзеге асыру, тауарлардың сыртқы саудасының статистикасын жүргізу мақсаттары үшін кедендік бажға әкелінетін тауарлардың шығарылған жерін айқындау қағидалары қолданылады. Еуразиялық Экономикалық Комиссия белгілейтін одақ аумағы (тауарлардың шығарылуын айқындаудың преференциалдық емес қағидалары).
Осы Ережені іске асыру үшін Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің «Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың шығарылған жерін айқындау қағидаларын (тауарлардың шығарылған жерін айқындаудың преференциалдық емес қағидаларын) бекіту туралы» 13.07.2018ж. №49 шешімі (бұдан әрі – № 49 шешім) бекітілді.
№ 49 шешімнің 20-тармағында тауарлардың шығу тегі тауардың шығу тегі туралы келесі құжаттардың бірімен расталатыны белгіленген:
1) тауардың шығарылуы туралы декларация;
2) тауардың шығарылуы туралы сертификат.
Бұл ретте № 49 шешімнің 23-тармағына сәйкес Одақтың кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың шығу тегі осы Қағидалардың 24 және 25-тармақтарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, тауардың шығу тегі туралы Декларациямен немесе декларанттың қалауы бойынша тауардың шығу тегі туралы сертификатпен расталады.
Осылайша, № 49 шешімнің 25-тармағында Одақта ішкі нарықты қорғау шаралары қолданылатын тауарға ұқсас тауарды әкелу кезінде қорғау шарасы сақталған (мысалы, демпингке қарсы баж төленген) не ұқсас тауардың жалпы кедендік құны Одақтағы тауардың шығу тегі туралы сертификатпен расталуға тиіс екендігі айқындалған 150 АҚШ долларына баламалы сома.
№ 49 шешімнің 14-тармағында Ұқсас тауарлар деп Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметі бірыңғай тауар номенклатурасының сол кодымен сыныпталатын және оларға қатысты ішкі нарықты қорғау шаралары қолданылатын тауарлар сияқты сипаттамасы бар тауарлар түсініледі.
Бұдан басқа, № 49 шешімге қосымшамен преференциалдық емес мақсаттар үшін тауардың шығу тегі туралы сертификатты ресімдеуге қойылатын талаптар белгіленді, онда егер тауардың шығу тегі туралы құжат ретінде преференциалдық сауда шеңберінде қолданылатын сертификат пайдаланылса, мұндай сертификаттағы Қызметтік белгілер үшін бағанда «преференциалдық емес мақсаттар үшін», «for non-preferential purposes» немесе «à des fins non préférentielles».
Осылайша, № 154 шешімде көрсетілген тауарларды кедендік декларациялау кезінде № 49 шешімге сәйкес демпингке қарсы баж төлеуден босату үшін кеден органына тауарлардың Қытай Халық Республикасынан тыс жерлерде дайындалғанын растайтын «преференциалдық емес мақсаттар үшін» белгісі бар тауардың шығу тегі туралы сертификатты ұсыну қажет.
Осыған байланысты кеден органы «D» компаниясының атына 08.01.2021ж. тауардың шығу тегі туралы сертификаттардың түпнұсқаларын, тауардың техникалық сипаттамалары туралы мәліметтерді, шина өлшемдерін және т. б. ұсыну туралы талап жолдады.
«D» компаниясы сауалға 21.01.2021ж.берген жауабында жөнелтуші тауарлардың шығу тегі туралы сертификаттарды ұсынбайтынын түсіндірді, өйткені шиналар автокөлік құрастыруға арналған қосалқы бөлшектер мен материалдардың құрамында әкелінеді. Ұсынылған түсіндірмелер бойынша шинаның мөлшері 11r22. 5 құрайды, жылдамдық санаттарын белгілеу – L (ең жоғары рұқсат етілетін жылдамдық - 120 км/сағ).
№ 154 шешімнің № 1 қосымшасына сәйкес ҚХР басқа өндірушілеріне демпингке қарсы баж мөлшерлемесі кедендік құнның 35,35% құрайды.
№ 49 Шешіммен белгіленген талаптарды бұза отырып, «D» компаниясы «преференциалдық емес мақсаттар үшін» белгісі бар тауардың шығу тегі туралы сертификаттар бермеген, бұл кедендік құнның 35,35% мөлшерінде демпингке қарсы баж төлеуден заңсыз босатуға әкеп соққан.
Тауардың шығу тегі туралы преференциалдық емес сертификаттың жоқтығын ескере отырып, кеден органы кедендік тексеру нәтижелері бойынша демпингке қарсы бажды және өсімпұлды есептеуді жүргізді.
Сонымен бірге, «D» компаниясы шағымды қарау кезінде 21.10.2021ж., 18.11.2021ж. және 26.11.2021ж. хаттармен 14.10.2021ж., 16.11.2021ж. және 26.11.2021ж. Оңтүстік Кореядан әкелінген пневматикалық шиналардың көлеміне «преференциалдық емес мақсаттар үшін» белгісі бар тауарлардың шығу тегі туралы сертификаттардың 16 көшірмесі ұсынылды, олар бойынша кеден органы демпингке қарсы баж салығы есептелген.
№ 49 шешіммен бекітілген тауардың шығу тегі туралы сертификатқа қойылатын талаптардың 10-тармағына сәйкес сертификат берілген күнінен бастап бір жыл ішінде тауардың шығу тегі туралы құжат ретінде қаралады.
Осылайша, «D» компаниясының «преференциалдық емес мақсаттар үшін» белгісі бар және Қытай Халық Республикасынан тыс жерлерде тауарлардың дайындалғанын растайтын сертификаттарды ұсынуын назарға ала отырып, кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша демпингке қарсы бажды есептеу заңсыз болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен демпингке қарсы бажды есептеу бойынша кедендік тексеру нәтижелері заңсыз деп танылды.
