ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) корпоративтік табыс салығын (КТС), қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу және залалды азайту туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «N» Компаниясының апелляциялық шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы «N» Компаниясына 2018ж.01.01. бастап 2021ж.27.01. аралығындағы кезеңде салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы және уақтылы төлеу мәселесі бойынша тақырыптық салық тексеруін жүргізді, оның нәтижелері бойынша салық сомасы 26 083,6 мың теңге КТС есептеу, салық сомасы 6 945,3 мың теңге ҚҚС және шығын сомасы 8 278,2 мың теңге азайту туралы хабарлама шығарылды.
«N» Компаниясы салық органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда КТС, ҚҚС есептеу және залалды азайту бөлігінде салық органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«N» Компаниясының шағымынан «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының 2017ж.25.12. Кодексінің 242 және 400-баптарына сәйкес салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2018-2020 ж. есепке жатқызудан шығыстар мен ҚҚС шегерімдерден алынып тасталғаны, себебі табыс алуға бағытталған қызметпен және салық салынатын айналыммен байланысты болмағаны жөн.
Бұл ретте, «N» Компаниясы хабарламаға сәйкес емес екенін, өйткені барлық шығыстар кіріс алу мақсатында жұмсалғанын және бастапқы құжаттармен расталғанын атап өтті.
Салықтық тексеру актісінен келіп шығатыны, Салық кодексінің 242, 400-баптарын бұзған «N» Компаниясы 130 418,0 мың теңге сомасында шегерімге және ҚҚС 6 945,3 мың теңге есебіне жатқызылды.
Салық кодексінің 242-бабының 1 және 3-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің табыс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары Салық кодексіне сәйкес шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, салық салынатын кірісті айқындау кезінде шегерімге жатады.
Шегерімдерді салық төлеуші табыс алуға бағытталған оның қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде нақты жүргізілген шығыстар бойынша жүргізеді. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалатын болашақ кезеңдердің шығыстары олар жататын салық кезеңінде шегерімге жатады.
Салық кодексінің 400-бабының 1-тармағына сәйкес, Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушы есепке жатқызатын қосылған құн салығының сомасы, егер олар өткізу бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылса немесе пайдаланылатын болса, сондай-ақ егер осы тармақтың 1)-4) тармақшаларында көрсетілген шарттар орындалса, алынған тауарлар, жұмыстар және көрсетілетін қызметтер үшін төленуге жататын қосылған құн салығының сомасы болып танылады.
Шот-фактура Салық кодексінің 400-бабына сәйкес қосылған құн салығын есепке жатқызу үшін негіз болып табылады.
Салық кодексінің 190-бабы 3-тармағына сәйкес салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Бұл ретте, «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – бухгалтерлік есеп туралы Заң) 6-бабының 3-тармағында операциялар мен оқиғалар бухгалтерлік есеп жүйесінде көрініс табатыны белгіленген, бұл ретте бухгалтерлік жазбаларды бастапқы құжаттардың түпнұсқаларымен барабар нығайтуды және бухгалтерлік жазбаларда барлық операциялар мен оқиғаларды көрсетуді қамтамасыз етуге тиіс.
Осылайша, тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша шығыстар сомасын шегерімге және ҚҚС-ты есепке жатқызу осы шығыстарды растайтын, операцияның не оқиғаның жасалу фактісін тіркейтін бастапқы құжаттар болған кезде, осы шығыстар кіріс алуға бағытталған және олар салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылатын немесе пайдаланылатын жағдайда жүргізіледі.
«N» Компаниясы 2018 жылғы КТС бойынша декларацияда 20,6 мың теңге мөлшеріндегі кірістерді (кедендік алым бойынша артық төлемді есептеу, валюта айырбастау кезіндегі кірістер) және 44 111,9 мың теңге мөлшеріндегі шегерімдерді, оның ішінде кеңсені жалға алуға арналған шығыстарды, бухгалтерлік қызмет көрсету бойынша шығыстарды, жалақы бойынша шығыстарды, салық міндеттемелерін төлеу бойынша шығыстарды, қаржылық қызметтер бойынша шығыстарды және оң бағамдық айырма сомасынан теріс бағамдық айырма сомасының асып кетуін көрсетеді.
2019 жылғы КТС бойынша декларацияда 2 706,7 мың теңге мөлшеріндегі кірістер (оң бағамдық айырма сомасының теріс бағамдық айырма сомасынан асып кетуінен) және 36 166,3 мың теңге мөлшеріндегі шегерімдер, оның ішінде кеңсені жалға алуға арналған шығыстар, бухгалтерлік қызмет көрсету бойынша шығыстар, жалақы бойынша шығыстар, тіркелген активтер бойынша шегерімдер, салық міндеттемелерін төлеу бойынша шығыстар, қаржылық қызметтер бойынша шығыстар және теріс бағамдық айырма сомасының оң бағамдық айырма сомасынан асып кетуі көрсетілген.
2020 жылғы КТС бойынша декларацияда 198 621,5 мың теңге мөлшеріндегі кірістер (міндеттемелерді есептен шығарудан, күмәнді міндеттемелер бойынша) және 50 139,8 мың теңге мөлшеріндегі шегерімдер, оның ішінде кеңсені жалға алуға арналған шығыстар, бухгалтерлік қызмет көрсету бойынша шығыстар, жалақы бойынша шығыстар, тіркелген активтер бойынша шегерімдер, салық міндеттемелерін төлеу бойынша шығыстар, қаржылық қызметтер бойынша шығыстар және оң бағамдық айырма сомасынан теріс бағамдық айырма сомасының асып кетуі көрсетілген.
2018, 2019 және 2020 жылдардағы салықтық тексеру нәтижелері бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатудан кірістің болмауына байланысты шығыстар шегерімдерден тиісінше 44 111,9 мың теңге, 36 166,3 мың теңге, 50 139,8 мың теңге сомасында алып тасталды.
Салық кодексінің 158-бабы 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес салықтық тексеру аяқталғаннан кейін салық органының лауазымды адамы талаптары бұзылған Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті ережелерін көрсете отырып, анықталған бұзушылықтардың егжей-тегжейлі сипаттамасын көрсете отырып, салықтық тексеру актісін жасайтындығын көрсету қажет.
Қаралатын жағдайда, тексеру актісінде «N» Компаниясында тексерілетін кезеңде тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түсетін кірістің болмауы шығыстарды шегерімдерден алып тастауға негіз болды, бұл ретте жоғарыда көрсетілген шығыстар қызметті жүзеге асырумен байланысты емес және кіріс алуға бағытталмаған деген дәлелдер келтірілмеген.
Салық кодексінің жоғарыда көрсетілген 242-бабының нормаларына сәйкес, құжатпен расталған және табыс алуға бағытталған шығыстар шегерімге жатады.
Қазақстан Республикасының салық заңнамасында тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түсетін табыс болмаған кезде шығыстарды шегерімдерден алып тастауды регламенттейтін ережелер жоқ екенін көрсету қажет.
Осылайша, тексеру нәтижелері бойынша 2018 жылғы шығыстарды шегерімдерден 44 111,9 мың теңге сомасында, 2019 жылы 36 166,3 мың теңге сомасында және 2020 жылы 50 139,8 мың теңге сомасында алып тастау және Салық кодексінің 242-бабы негізінде КТС тиісті есептеу және залалды азайту негізсіз болып табылады.
6 945,3 мың теңге сомасындағы ҚҚС есептеуге қатысты мынаны атап өткен жөн.
«N» Компаниясы 2018 – 2020 жылдардағы ҚҚС бойынша салық есептілігінде 6 945,3 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оның ішінде:
- 2018 жылдың 2 тоқсаны - 613,7 мың теңге;
- 2018 жылдың 3 тоқсаны - 861,4 мың теңге;
- 2018 жылдың 4 тоқсаны - 656,6 мың теңге;
- 2019 жылдың 1 тоқсаны - 383,3 мың теңге;
- 2019 жылдың 2 тоқсаны-1 092,0 мың теңге;
- 2019 жылдың 3 тоқсаны - 886,1 мың теңге;
- 2019 жылдың 4 тоқсаны - 742,4 мың теңге;
- 2020 жылдың 1 тоқсаны - 689,6 мың теңге;
- 2020 жылдың 2 тоқсаны - 713,3 мың теңге;
- 2020 жылдың 3 тоқсаны – 306,9 мың теңге.
Салық кодексінің 400-бабының жоғарыда көрсетілген нормаларына сәйкес, алынған тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін төленуге жататын ҚҚС, егер олар сату бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылса немесе пайдаланылатын болса, есепке жатқызылады.
Бұл жағдайда, ҚҚС бойынша декларацияларға (300.00 н.) сәйкес барлық көрсетілген салық кезеңдерінде ҚҚС бойынша салық салынатын айналым болған жоқ, тиісінше, «N» Компаниясы алған тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін төленуге жататын ҚҚС есепке жатқызуға жатпайды.
Осылайша, тексеру нәтижелері бойынша 6 945,3 мың теңге сомасындағы ҚҚС есепке жатқызудан алып тастау және Салық кодексінің 400-бабы негізінде ҚҚС тиісті есептеу негізделген болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша шығыстарды шегерімнен алып тастау бөлігіне шағымданған тексеру нәтижелері туралы хабарламаның 2018ж. сомасы 44 111,9 мың тенгеге, 2019ж. сомасы 36 166,3 мың тенгеге және 2020ж. сомасы 50 139,8 мың тенгеге жойылып, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдырылды.
