Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: ҚҚС
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі - Уәкілетті орган) аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - Салық органы) ҚҚС және есепке жатқызылатын ҚҚС асып кеткен сомасын қайтаруға жатпайтын, расталмаған есептелген салық сомасынан тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «P» Компаниясының апелляциялық шағымын алды бюджетке төлеу.
Істің материалдарына сәйкес, Салық органы салық органы 2023ж.01.04. кезеңінде қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді. 2023ж.30.06. бойынша, оның нәтижелері бойынша есепке жатқызылатын қосылған құн салығының қайтарылуға расталмаған, бюджетке төлеуге жатпайтын 3 016,0 мың теңге мөлшеріндегі есептелген салық сомасынан асып кету сомасы туралы хабарлама шығарылды.
«P» Компаниясы салық органының қорытындысымен келіспей, салық органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 2017 жылғы 25.12. 152-бабының 12-тармағын бұзу шағым жасалған салық сомасын есептеу үшін негіз болып табылады. «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру нәтижесінде анықталған бұзушылықтардың, электрондық шот-фактура ақпараттық жүйесі деректері (ЭШФ АЖ) мен НҚ бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтықтардың болуына байланысты 3 016,0 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтарылуға жатпайды Әртүрлі деңгейлерде сатып алу бойынша ҚҚС, сондай-ақ №391 Ереженің 47-тармағында көзделген бұзушылықтар.
Салық органының осы қорытындысымен «P» Компаниясы салық тексеруінің нәтижелері бойынша Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасын бұзуда тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері болып табылмайтын кәсіпорындардың бұзушылықтары ескерілгендіктен келіспейді.
Бұл ретте «P» Компаниясы Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің бұйрығымен бекітілген Қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану ережесінің 2018ж.19.03. №391 (бұдан әрі - №391 Ереже) келесі деңгейлердегі өнім берушілердің бұзушылықтарын ескеруге мүмкіндік береді.
Шағымда «P» Компаниясы басқа салық төлеушіге қатысты Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының Қаулысынан үзінділер келтіреді.
Сот алқасының қаулысынан келіп шығатыны, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағы 2) және 3) тармақшаларының, №391 Ереженің 11 және 12-тармақтарының нормаларынан сот алқасы ҚҚС қайтару мақсаттары үшін экспорттаушымен мәміле бойынша тікелей жеткізушілердің ҚҚС есептеу және төлеу бойынша бұзушылықтардың болмауы, қайтаруға өтініш берілген адамға қатысты. Экспорттаушының өнім берушісінде үшінші тұлғалармен мәмілелер бойынша бұзушылықтардың болуы не болмауы экспорттаушыға «Бюджеттен қосылған құн салығын қайтару» мемлекеттік қызметін көрсетуге әсер етпеуі тиіс.
Сондай-ақ, «P» Компаниясы шағымда «P» Компаниясы мен «V» ЖШС, «К.Г.» ЖК, «S» ЖШС, «K» ЖШС жеткізушілері арасында алшақтық жоқ және мемлекеттік кірістер органдарынан хабарламалар келіп түспегенін көрсетеді.
Компанияның «P» дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 152-бабында қосылған құн салығының асып кеткен сомаларының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.
Салық кодексінің 152-бабы 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру:
осы Кодекстің 432-бабының 1 және 2-тармақтарын қолдануына байланысты салықтық өтініш;
қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап (бұдан әрі - қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап).
Салық кодексінің 152-бабы 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелер мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.
Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.
Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару тәртібін Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген № 391 ереже белгілейтінін атап өткен жөн.
№391 Ереженің 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ пайдалана отырып ҚҚС асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды. «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылатын және оңайлатылған тәртіппен қайтарылуға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілер санатына жатқызылады.
Бұл ретте, №391 Ереженің 39-тармағында салық төлеушінің өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін салық пайдасын (салықтық үнемдеуді) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында жариялауға жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын өлшемдер, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге қолданылатыны белгіленген.
№391 Ереженің 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің критерийлерін пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша баллдардың жиынтық қорытындысы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кіріс комитеті белгілеген балл шегінен (350 балл) аспаса, онда осындай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» есебі қалыптастырылады.
Қағидалардың 45-тармағына сәйкес №391 «Пирамида» есебі салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ қызмет туралы басқа да құжаттарды және (немесе) мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері болып табылады салық төлеушінің.
«Пирамида» есебі:
міндеттемелерін орындамау тәуекелін және
№391 Ереженің 47-тармағында көрсетілген, оның ішінде жалған (ыдыссыз) операцияларды пайдалана отырып жасалған тәуекел.
Бұл ретте, №391 Ереженің 46-тармағына сәйкес жеткізушінің салық есептілігі мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған алшақтықтар, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамауды көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі деп танылады. Бұл ретте, №391 Ереженің 46-тармағына сәйкес жеткізушінің салық есептілігі мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған алшақтықтар, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамауды көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі деп танылады.
№391 Ереженің 52-тармағына сәйкес «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде ҚҚС-ның асып кеткен сомасының дұрыстығын растау (немесе) салық заңнамасын бұзушылықтары анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілерге келетін ҚҚС асып кеткен сомасына азайтылған салықтық өтініште, оның ішінде жеткізушіде ҚҚС бойынша салық есептілігінде көрсетілген мәліметтер және (немесе) ЭШФ АЖ және МКО басқа да АЖ мәліметтері арасындағы алшақтықтар.
№391 Ереженің 53-тармағына сәйкес растауға жататын ҚҚС асып кеткен сомасы мынадай тәртіппен анықталатынын атап өту қажет:
1) осы Қағидалардың 52-тармағында көрсетілген фактілерді ескере отырып, салық заңнамасын бұзу сомасы шегінде әрбір салық төлеушіден бастап, ҚҚС қайтару туралы талапты және (немесе) салықтық өтінішті ұсынған көрсетілетін қызметті алушыға дейін тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілер есепке жатқызған ҚҚС сомасының ең азы белгіленеді;
2) жиынтығында мынадай сомалардың ең азы белгіленеді:
осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес айқындалған ҚҚС сомасынан жиынтық қалыптасқан ҚҚС сомасы;
тікелей өнім берушіден ҚҚС қайтару туралы талапты немесе салықтық өтінішті ұсынған көрсетілетін қызметті алушы есепке жатқызған ҚҚС сомасы;
3) ҚҚС қайтару туралы талапта немесе салықтық өтініште көрсетілген ҚҚС асып кеткен сомасынан осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген тәртіппен айқындалған ҚҚС сомасы шегеріледі.
Тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізудің әртүрлі кезеңдерінде бұзушылықтар қайталанған кезде, ҚҚС шегерілетін сомасы осындай бұзушылықтар сомасы шегінде айқындалады.
Салық кодексінің 152-бабы 10-тармағына сәйкес тақырыптық тексеру жүргізу барысында салық органы «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда жеткізушілердің атына Салық кодексінің 114-бабы 2-тармағының 10) тармақшасында көзделген хабарламаны жібереді.
Бұл ретте, егер тексерілетін салық төлеушінің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушісі басқа салық органында орналасқан жері бойынша тіркеу есебінде тұрса, тақырыптық тексеруді тағайындаған салық органы тиісті салық органына осы Кодекске сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді осындай жеткізушілердің «Пирамида ida».
Қаралатын жағдайда, «Р» Компаниясы 2023ж. 2 тоқсаны үшін ҚҚС бойынша декларацияда (н.300.00) көрсетілген ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару туралы талап қойды. 2023ж.01.04. бастап кезең үшін. 2023ж.30.06. дейін. 88 956,4 мың теңге сомасында.
Бұл ретте, тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды автоматтандырылған есептеу жүргізілді, бұл ретте баллдардың жиынтық қорытындысы 98,73 баллды құрайды, бұл Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен (350 балл) аспайды, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.
Тікелей жеткізуші «К» ЖШС бойынша «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген (н.300.00) және жазып берілген шот-фактура бойынша ҚҚС сомалары арасындағы 37,8 мың теңге сомасындағы айырмашылықтар анықталды, осыған байланысты Мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау салу (2023ж.11.10, 2023ж.03.11.)
Бұл ретте, «Р» Компаниясы тікелей жеткізушіден «К» ЖШС 9 999,3 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, тиісінше қайтаруға расталмаған ҚҚС ең аз сомасы 37,8 мың теңгені құрайды.
Бұдан басқа, «P» Компаниясының 4 тікелей жеткізушісі («V» ЖШС, «К.Г» ЖК, «К» ЖШС, «S» ЖШС) бойынша салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша №391 Ереженің 52-тармағында белгіленген салық заңнамасын бұзушылықтар анықталды, олар бойынша ең аз сома қайтаруға расталмаған ҚҚС-ның асып кетуі 817,9 мың теңгені құрайды.
№391 Қағиданың 48-тармағына сәйкес тақырыптық тексеруді тағайындаған мемлекеттік кірістер органы Қағиданың 44-тармағында көрсетілген мерзім аяқталған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күнінен кешіктірмей бұзушылықтар анықталған өнім берушінің орналасқан жері бойынша бұзушылықтарды жоюға шаралар қабылдау туралы сұрау салу жібереді.
Салықтық тексеру барысында анықталған бұзушылықтар бойынша келесі деңгейлердегі жеткізушінің орналасқан жері бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау салу жіберілді (2023ж.03.11.).
Осылайша, салықтық тексеру нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шаралар қабылдау туралы өнім берушінің орналасқан жері бойынша сұрау салулар жіберілді, тиісінше, Компанияның тікелей өнім берушілердің қатынастарындағы «P» дәлелдері дұрыс емес.
Салық кодексінің 158-бабы 1-тармағының 10) тармағына сәйкес шағым жасалған салықтық тексеру актісінде талаптары бұзылған Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті ережелерін көрсете отырып, анықталған алшақтықтар егжей-тегжейлі сипатталғанын көрсету қажет (салықтық тексеру актісінің 2.10-тармағы).
Осылайша, салықтық тексеру нәтижелері бойынша жоғарыда көрсетілген тікелей жеткізушілер және келесі деңгейлердегі жеткізушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты 855,7 мың теңге (37,8 + 817,9) сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға расталған жоқ.
№391 Ереженің 47-тармағында көрсетілген тәуекел бойынша ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамауға қатысты атап өткен жөн.
№391 Ереженің 47-тармағына сәйкес салық пайдасын алу (салық үнемдеу) және салық төлемдерін азайту мақсатында көрсетілетін қызметті алушының өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда табу тәуекелі болып:
1) салықтарды төлеуден жалтару схемаларын қолдану, оның ішінде тауарларды іс жүзінде жеткізбей, жұмыстарды орындамай, қызметтер көрсетусіз ҚҚС сомаларын есепке жатқызу құқығын алу мақсатында мәмілелер жасасу және (немесе) тауардың қосылған құнын ұлғайту, тиісінше ҚҚС асып кетуін өсіру мақсатында мәмілелер жасасу;
2) ақшалай қаражатты көлеңкелі экономикаға шығаруға және ақшалай қаражатты қолма-қол ақшаға айналдыруға бағытталған ic-әрекеттер;
3) басқа мәмілені жасыру мақсатында жасалған жалған мәмілелер (мәмілелер бағасын едәуір төмендету немесе жоғарылату).
Осы тәуекелдерді белгілеу бөлігінде «Пирамида» есебі осы Қағидалардың 46-тармағының 4), 5) және 6) тармақшаларында көрсетілген өнім берушілерді қоспағанда, өнім берушінің санатына және (немесе) мәртебесіне қарамастан қалыптастырылады.
Салық кодексінің 120-1-бабының 1-тармағына сәйкес салық органдары тәуекел дәрежесі жоғары бұзушылықтар бойынша белгіленген мерзімде орындалмаған және (немесе) камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалмаған деп танылған жағдайда электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактуралардың үзінділерін шектеуді жүргізетінін көрсету қажет.
Қаралып отырған жағдайда «Р» Компаниясы «К» ЖШС-нен 9 999,3 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша «F» ЖШС-нің 6-деңгейдегі өнім берушісінде Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216-бабының 2-бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғалғаны анықталды. (СДТБТ), сондай-ақ «U» ЖШС, «L» ЖШС 6-деңгейдегі жеткізушілерден ЭШФ АЖ ЭШФ-ға ЭШФ жазып беруге шектеу анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 2 160,3 мың теңгені құрайды.
Осылайша, салықтық тексеру нәтижелері бойынша № 391 Ереженің 47-тармағында көрсетілген тәуекел бойынша «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты 2 160,3 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға расталған жоқ.
Жоғарыда атап өтілгендей, ҚҚС қайтару туралы талапта немесе салықтық өтініште көрсетілген ҚҚС асып кеткен сомасынан №391 Ереженің 53-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген тәртіппен айқындалған ҚҚС сомасы шегеріледі.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының және №391 Ереженің нормаларын ескере отырып, салық есептілігінің нәтижелері бойынша «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижесінде анықталған салық заңнамасын бұзушылықтарға байланысты 3 016,0 мың теңге (855,7 + 2160,3) сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау тексеру негізді болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша шағым жасалған тексеру нәтижелері туралы хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.
