Департаментом государственных доходов по Восточно-Казахстанской области на регулярной основе проводятся мероприятия по выявлению и пресечению фактов уклонения от уплаты налога на добавленную стоимость (далее - НДС), который является одним из основных источников доходной части республиканского бюджета.
Уклонение от уплаты налогов – это схема незаконного умышленного избежания уплаты налогов физическими или юридическими лицами.
Для выявления, пресечения таких схем уклонения от уплаты налогов органами государственных доходов осуществляется анализ деятельности хозяйствующих субъектов на наличие признаков лжесделки (лжеоперации), т.е. операции, совершенной без фактического выполнения работ, оказания услуг, отгрузки товаров.
Уклонение от уплаты налогов отрицательно влияет на развитие рыночной экономики страны и подрывает доверие добросовестных налогоплательщиков.
В практике при отработке уведомлений по результатам камерального контроля имеют место следующие факты уклонения от уплаты налогов, к примеру:
- налогоплательщиком по нарушению «необоснованное отнесение НДС в зачет» предоставляется пояснение с приложением копий счетов-фактур, выписанных поставщиком, фактически не являющимся на дату выписки счета-фактуры плательщиком НДС;
- налогоплательщиком исполняется уведомление по нарушению «завышение зачета НДС», «необоснованное отнесением НДС в зачет» путем представления дополнительной декларации по НДС с исключением из зачета НДС по поставщику, указанному в уведомлении, но с сопутствующей заменой поставщика. То есть при исключении из зачета НДС по одному поставщику проводится отнесение в зачет НДС на аналогичную сумму (за аналогичный налоговый период либо иной) по другому поставщику. В свою очередь, «новый» поставщик либо не отражает соответствующую реализацию, либо одновременно с покупателем отражает реализацию в дополнительной налоговой отчетности.
В первом случае налогоплательщик – покупатель имел возможность при осуществлении сделки проверить достоверность данных поставщика, а именно является ли поставщик плательщиком НДС, проверить на соответствие номера и серии свидетельства НДС. Данные сведения общедоступны на сайте КГД МФ РК (kgd.gov.kz>Электронные сервисы>Реестр плательщиков НДС).
И если поставщиком-неплательщиком НДС выписаны счета-фактуры с выделенной суммой НДС, то сумма НДС не подлежит зачету в соответствии со статьей 400 Налогового кодекса Республики Казахстан.
В свою очередь, у поставщика возникает административная ответственность в соответствии со статей 280 Кодекса об административных правонарушениях Республики Казахстан, согласно которой:
«Выписка налогоплательщиком фиктивного счета-фактуры -
влечет штраф на субъектов малого предпринимательства в размере тридцати пяти месячных расчетных показателей, на субъектов среднего предпринимательства - в размере ста двадцати, на субъектов крупного предпринимательства - в размере двухсот процентов от суммы налога на добавленную стоимость, включенной в счет-фактуру».
Во втором случае налогоплательщиком умышленно отражается НДС, относимый в зачет по мнимым сделкам. То есть отнесен в зачет НДС по несуществующей сделке без наличия счетов-фактур либо подкреплены мнимые сделки фиктивными счетами-фактурами.
По таким фактам уклонения от уплаты принимаются меры согласно законодательству (налоговая проверка, административная/уголовная ответственность).
Таким образом, во избежание попадания в высокую степень риска при категорировании системы управления рисками налогоплательщики не должны допускать фактов уклонения от уплаты налогов при исполнении своих налоговых обязательств.
Каждый налогоплательщик должен помнить, что самостоятельно несет ответственность за правильность и полноту сведений, отражаемых в представляемой налоговой отчетности.
Главный специалист
управления камерального мониторинга ДГД по ВКО,
Байжуманова А.Р.
ҚҚС бойынша салықты төлеуден жалтару – мемлекетке келтіретін залал
Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментімен республикалық бюджеттің басты табыс көзінің бірі болып табылатын қосымша құн салығын (әрі қарай-ҚҚС) төлеуден жалтару фактілерін болдырмау және алдын алу шаралары тұрақыт түрде жүргізіліп отырады.
Салық төлеуден жалтару – бұл жеке және заңды тұлғалардың заңсыз қасақана салық төлемеу схемасы.
Салықтан жалтару схемаларын болдырмау және алдын алу мақсатында мемлекеттік кірістер органдары шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіндегі жалған мәміле (жалған операция) белгілеріне талдау жүргізеді, яғни іс жүзінде жұмыс істемеу, қызмет көрсетпеу, тауарларды жөнелтпеу операциялары бойынша.
Салық төлеуден жалтару фактілері нарықтық экономиканың дамуына теріс әсірін тигізеді және адал салық төлеушілердің сеніміне нұқсан келтіреді.
Камералдық бақылау нәтижелері бойынша хабарламаларды жұмыспен өтеу кезінде іс жүзінде келесідей салықтан жалтару фактілері орын алады, мысалы:
- «ҚҚС сомаларын есепке негізсіз жатқызу» бұзушылыға бойынша салық төлеуші түсініктемемен бірге жеткізушімен жазылған шот-фактураладырдың көшірмесін тапсырады. Яғни, шот-фактура жазалған күні жеткізуші ҚҚС төлеуші болып табылмаған.
- «есепке жатқызылған ҚҚС асыру», «ҚҚС сомаларын есепке негізсіз жатқызу» бұзушылықтарын салық төлеуші ҚҚС бойынша қосымша декларациясын тапсыру арқыла хабарламада көрсетілген жеткізушінің есепке жатқызылған ҚҚС алып тастайды, бірақ жеткізушіні алмастыру арқыла орындайды. Яғни, есепке жатқызылған бір жеткізушіні алып тастап ұқсас сомаға (бірдей салық кезеңіне немес басқа) басқа жеткізушіні есепке жатқызады. Өз кезегінде «жаңа» жеткізуші тиісті жүзеге асыруды көрсетпейді немесе сатып алушымен бір күнде қосымша салық нысанында көрсетеді.
Бірінші жағдайды сатып алушы- салық төлеуші мәміле жасар кезде жеткізушінің деректерінің дәлдіген, яғни жеткізушінің ҚҚС төлеуші куәлігінің нөмері мен сериясын тексеруге мүмкіндігі болған. Деректер туралы ақпаратты жалпыға қол жетімді ҚР ҚМ МКД сайтынан көруге болады (kgd.gov.kz>Электрондық сервистар>ҚҚС салық төлеушілерді іздестіру).
Егер ҚҚС төлеуші болып табылмаған жеткізуші ҚҚС бөлінген сомасымен шот-фатура жазылған болса, онда ол ҚҚС сомасы ҚР Салық Кодексінің 400 бабына сәйкес есепке жатқызылмайды.
Өз кезегінде, жеткізуші ҚР Әкімшілік Құқық бұзушылық Кодексінің 280 бабына сәйкес әкімшілік жауапқа тартылады:
«Салық төлеушiнiң жалған шот-фактура жазып беруi -
шағын кәсіпкерлік субъектілеріне - шот-фактураға енгiзiлген қосылған құн салығы сомасының - бір жүз, орта кәсiпкерлiк субъектiлерiне - екі жүз, iрi кәсiпкерлiк субъектiлерiне үш жүз пайызы мөлшерiнде айыппұл салуға алып келеді».
Екінші жағдайда жалған мәмілелер бойынша ҚҚС салығын есепке жатқызу төлеушімен әдейі жүргізіледі. Яғни, болмаған мәміле бойынша шот-фактурасыз немесе жалған шот-фактуралармен ҚҚС есепке жатқызылады.
Осындай салықтан жалтару фактілері бойынша заңнамаға сәйкес шаралар қолданылады (салықтық тексеру, әкімшілік/ қылмыстық жауап).
Осыған орай, тәуекелдерді басқару жүйесін санаттау кезінде жоғары дәрежедегі тәуекелге түспеудің алдын алуы үшін салық төлеушілер салық міндеттерін орындаған кезде салықтан жалтару фактілеріне жол бермеуі қажет.
Әр салық төлеуші салық нысандарында көрсетілген ақпараттардың толықтығы мен дұрыстығына дербес жауапты екенін ескеру қажет.
ШҚО бойынша МКД
Камералдық мониторинг басқармасының бас маманы
Байжуманова А.Р.
