1. Дау түрі: салық даулары
2. Салық төлеушінің санаты: жеке кәсіпкер
3. Салық түрі: ЖТС
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) ірі кәсіпкерлік субъектілері мен мұнай секторы ұйымдарын қоспағанда заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын (КТС) және жеке тұлғалардан түсетін түсімдерді төлем көзінен салық салынатын табыстардан ұсталатын табыс салығын (төлем көзінен ЖТС) есептеу туралы аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарласына «Т» ЖШС апелляциялық шағым түсті.
Іс материалдарына сәйкес, мемлекеттік кірістер органы 27.04.2021ж.- 31.03.2023ж.-31.03.2023ж. мерзіміне салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы және уақтылы төлеу мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 3 833,4 мың теңге сомасында КТС және 852,9 мың теңге сомасында өсімпұл, 77 142,3 мың теңге сомасында төлем көзінен ЖТС және 21 732,6 мың теңге өсімпұл есептеу туралы хабарлама шығарылды.
«Т» ЖШС салық органының қорытындысымен келіспей, салық органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.
Арызданған салық сомаларын есептеу болып 25.12.2017 жылғы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) Қазақстан Республикасы Кодексінің 227 және 242 баптарымен қарастырылған бұзушылықтар, яғни 2021 жыл үшін КТС бойынша декларацияда (н.100.00) қызмет көрсетулерді сатудан түскен кірістің 6 839,2 мың теңгеге азайтылуы және 2022ж. КТС бойынша декларацияда 12 328,0 мың теңге сомасындағы шығыстар растайтын құжаттарсыз негізсіз шегерімге жатқызылуы негізді болды.
Бұдан басқа, Салық кодексінің 321-бабының 10) тармақшасын бұза отырып, төленген ұтыстардан 2021-2023жж. төлем көзінен ЖТС 77 142,3 мың теңге сомасында ұсталмаған.
Салық органының осы қорытындысымен «Т» ЖШС «С» АҚ арасында жасалған 09.11.2018ж. (Оператор) және «L» ЖШС (Сенім білдірілген өкіл) өзара есеп айырысу бойынша есептік құжаттаманы қалыптастыру Сенім білдірілген өкілге жүктелген, бұл ретте тексеру актісінде көрсетілген Оператордың веб-кассалық аппараты лотерея ойындарына қатысушылардан ақша қаражатының түсуі туралы деректерді тіркейді және үздіксіз режимде береді және салық органдары осы операциялардың барлығын қадағалай алады.
«Т» ЖШС дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган келесі қорытындыға келді.
Салық органы қозғалған қылмыстық іс бойынша 26.05.2023ж. «Т» ЖШС-де салықтық тексеру жүргізілді.
Тақырыптық тексеру актісінен келесі шығады.
Салық кодексінің 190-бабының 2-тармағына сәйкес салықтық есеп бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Салық кодексінің 190-бабының 6-тармағымен есепке алу құжаттамасы: бухгалтерлік құжаттаманы, салықтық нысандарды, салықтық есепке алу саясатын, салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттарды қамтитыны айқындалған.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп тіркелімдерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі. Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған кезде не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуға тиіс.
Осылайша, бастапқы есепке алу құжаттамасын жүргізу Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына сәйкес, оның ішінде операцияны не оқиғаны жасау фактісін тіркеу бойынша жүзеге асырылады.
ҚР БСАЖ деректеріне сәйкес «Т» ЖШС қызметінің түрі - демалыс пен ойын-сауықты ұйымдастыру жөніндегі өзге де қызмет түрлері болып табылады. Алайда, салықтық тексеру актісінде көрсетілгендей, «Т» ЖШС іс жүзінде лотерея билеттерін тарату және ұтыс ойыны бойынша қызметті жүзеге асырған.
Қаралатын жағдайда мемлекеттік кірістер органының салық тексеруін жүргізу үшін қажетті құжаттарды ұсыну туралы 27.07.2023ж., 05.10.2023ж. «Т» ЖШС тексеруге қатысты бастапқы бухгалтерлік және басқа да құжаттарды ұсынбады. Жеке тұлғаның «Т» ЖШС директоры «D» жеке тұлғасының 18.07.2023ж. түсініктемесіне сәйкес ол ЖШС-ті тіркеген, бірақ оның қаржы-шаруашылық қызметіне қатысы жоқ, себебі барлық құрылтай құжаттары мен мөрі туысы - «А» жеке тұлғасына сенімхат жазып берілген. Осыған байланысты «D» жеке тұлғаның бухгалтерлік және басқа құжаттары жоқ.
Полиция департаменті 29.05.2023ж. хатына қоса құжаттар («Т» ЖШС директоры - «А» жеке тұлғасынан жауап алу хаттамасы, «С» АҚ (Сенім білдіруші немесе Оператор) мен «L» ЖШС (Сенім білдірілген өкіл) арасындағы 09.11.2018ж. Тапсырма шарты, «L» ЖШС (Сенім білдірілген өкіл) мен «Т» ЖШС (Таратушы) арасында Лотерея билеттерін таратушылармен жасалған 24.09.2020ж. қосылу шарты, аудиторы «Н» жеке тұлғасының қорытындысы, «С» АҚ-ның «Т» ЖШС 2021-2023жж. төленген ұтыстары туралы мәліметтері) берілді.
Бұдан басқа, салықтық тексеру барысында «С» АҚ-на «Т» ЖШС-мен өзара есеп айырысу бойынша құжаттар мен мәліметтерді ұсыну туралы 02.11.2023ж. сұраныс жолданып, оған 10.11.2023ж. жауап және ілеспе құжаттар («С» АҚ ресми таратушысының 05.08.2021ж. куәлігі, Тапсырма шарты және 05.08.2021ж. 1, 2, 3, 4, 5 қосымшалары, «С» АҚ мен «Т» ЖШС арасындағы салыстыру актісі) қоса алынды.
Салық кодексінің 318-бабының 1) тармақшасына сәйкес жеке тұлғаның төлем көзінен салық салынатын табысы салық салу объектілері болып табылады.
Салық кодексінің 321-бабының 10) тармақшасымен жеке тұлғаның жылдық кірісіне оның кірістерінің барлық түрлері, оның ішінде ұтыстар түріндегі кіріс енгізіледі.
Салық кодексінің 327-бабының 3) тармақшасына сәйкес төленген (төленуге жататын) ұтыстар салық салуға жататын дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс болып табылады.
Бұл ретте Салық кодексінің 1-бабының 72) тармақшасына сәйкес ұтыстар - салымдар мен борыштық бағалы қағаздар бойынша ұтыстарды, сондай-ақ мүліктік пайда түріндегі кірістерді қоса алғанда, конкурстарда, жарыстарда (олимпиадаларда), фестивальдарда, лотереялар, ұтыс ойындары бойынша салық төлеушілер құмар ойында және (немесе) бәс тігуде алатын заттай және ақшалай түрдегі кірістердің кез келген түрлері.
Қаралатын жағдайда, бұдан әрі Оператор деп аталатын «С» АҚ Тапсырма шартына (нөмірсіз және күнсіз) сәйкес, бір жағынан және осы Шартты онда көрсетілген шарттарда жасасуға тілек білдірген тұлға, бұдан әрі Таратушы деп аталатын, екінші жағынан, 2.1-тармаққа сәйкес Тапсырма шартын жасасты. Таратушы өзіне осы Шарттың қолданылу мерзімі ішінде Оператордың атынан және оның есебінен лотерея сессияларының билеттерін сатуды жүзеге асыруға, сондай-ақ осы Шартта көзделген тапсырманы орындауға байланысты өзге де іс-әрекеттерді орындауға міндеттеме алады.
05.08.2021ж. Қосылу шартының 1.1, 1.2, 1.4 тармақтарына сәйкес «L» ЖШС арасында жасалған тапсырма шартына (Тапсырма шартына №5 қосымша) «С» АҚ (Оператор) және «Т» ЖШС атынан және есебінен әрекет ететін (Сенім білдірілген өкіл) (Таратушы) осы Шарттың талаптарында Таратушы Шартқа қосылу арқылы тапсырма Шартының және оған Қосымшалардың талаптарын сөзсіз және тұтастай қабылдайды, ал Оператор өз тарапынан Таратушының тапсырма Шартына қосылуымен келіседі.
Таратушы өзінің:
- Тапсырма шартымен және оған Қосымшалармен танысуды;
- Тапсырма шартының және оған Қосымшалардың барлық талаптарымен келісуді;
- Оператордың Тапсырма шартының талаптарын оны алдын ала және/немесе кейіннен келіспей өзгерту құқығымен келісуіді;
- Тапсырма шартының және оған Қосымшалардың талаптарын мүлтіксіз сақтау ниетін растайды.
Таратушы Тапсырма шарты бойынша өз міндеттерін тиісті түрде орындаудың мүмкін еместігіне немесе шарттық міндеттемелерді орындаудың мүмкін еместігіне сілтеме жасай алмайтынына немесе Тараптардың қолдарымен және мөрлерімен бекітілген жазбаша түрде Тапсырма шартын ресімдемеу себебі бойынша Тапсырма шартының талаптарымен келіспеу негізінде өз міндеттемелерін орындаудан бас тарта алмайтынына келіседі.
«С» АҚ мен «L» ЖШС (Сенім білдірілген өкіл) арасында жасалған 09.11.2018ж. тапсырма шарты бойынша Сенім білдірілген өкіл өзіне Таратушылармен шарттық қатынастарды жинақтау және ұйымдастыру міндеттемелерін қабылдайды.
24.09.2020ж. «L» ЖШС (Сенім білдірілген өкіл) және «Т» ЖШС (Таратушы) арасында жасалған Қосылу шартының 1.1-тармағына сәйкес лотерея билеттерін таратушылармен осы шарттың талаптарында Таратушы Таратушылармен шартқа қосылу жолымен, сөзсіз және жалпы таратушымен және оған қосымшалармен шарттың талаптарын қабылдайды. Оператор өз тарапынан таратушының таратушылармен шартқа қосылуымен келіседі.
Сондай-ақ, 05.08.2021ж. «С» АҚ ресми таратушысының куәлігіне сәйкес «Т» ЖШС «С» АҚ лотерея операторының ресми таратушысы болып табылады.
Төлем көзінен салық салуға жататын табыстар бойынша Салық кодексінің 317-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматы, Қазақстан Республикасының резиденті болып табылатын шетелдік немесе азаматтығы жоқ тұлға (бұдан әрі - резидент жеке тұлға) жеке табыс салығын есептеуді, ұстап қалуды және аударуды, сондай-ақ салық есептілігін табыс етуді Салық кодексінің 320-бабында көзделген мөлшерлемелер бойынша Салық кодексінің осы тарауында, 36-тарауының 1-параграфында, 38-тарауында және 657-бабында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде салық агенті жүргізеді.
Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағының 11) тармақшасына сәйкес жеке тұлғаның салық салуға жататын табыстарынан республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген және осындай ұтыстарды есептеу күні қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 6 еселенген мөлшері шегінде бір лотерея бойынша ұтыстар бойынша табыстар (бұдан әрі - түзету) шегеріледі.
Салық кодексінің 350-бабы 1-тармағына және 2-тармағының 3) тармақшасына сәйкес жеке табыс салығын есептеуді, ұстап қалуды және бюджетке төлеуді Салық кодексінің 321-бабының 1)-12) және 17) тармақшаларында көрсетілген табыстар бойынша, егер мұндай табыстар төлеуге жататын болса, салық агенті төлем көзінен жүзеге асырады (көрсетілген салық агенті төлейді).
Егер осы баптың 3-тармағында өзгеше белгіленбесе, қызметін Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент жеке тұлғаға табыс төлейтін заңды тұлға, оның ішінде резидент емес салық агенті болып танылады.
Сенiм бiлдiрiлген өкiлі «L» ЖШС мен «Т» ЖШС арасындағы Тапсырма шартының 3.1.9-тармағына сәйкес соңғысы лотереяларға қатысушыларға ұтыстарды төлеудi қатаң түрде ҚР заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Қосылу шартына 3-қосымшаның 7.1-тармағымен республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына арналған айлық есептік көрсеткіштің 6 еселенген мөлшерінен асатын ұтыстарды төлеу бойынша өзіне міндеттемелер қабылдайтын таратушы өзіне ЖТС сомасын ұстап қалу бойынша салық агентінің міндеттемелерін қабылдайды.
Осылайша, «Т» ЖШС Лотерея билеттерін таратушы және салық агенті болып табылады, оның міндетіне барлық төленген ұтыстар бойынша төлем көзінен салық салынуға жататын кірістер бойынша ЖТС есептеу, ұстау және аудару кіреді.
Жоғарыда көрсетілгендей, Салық кодексінің 321-бабына сәйкес жеке тұлғаның жылдық табысына ұтыс түріндегі табысты қоса алғанда, табыстың барлық түрлері енгізіледі.
Тергеушілердің жауап алуына сәйкес («А» жеке тұлғасынан жауап алу) «А» жеке тұлғасы алты жеке кәсіпкер және заңды тұлғалардың Лото-клубтарын ашты және бақылады. Осыған байланысты қандай клубтар мен салық төлеушiлерден 535 031,9 мың теңге жеке шот түсiмi белгiленбеген. Жеке тұлға аудитордың «H» қорытындысында аталған қаражат дәл осы «Т» ЖШС Лото-клубтарынан түскені айтылмайды. «С» АҚ мәліметтеріне сәйкес «Т» ЖШС қызметін екі Лото-клуб бойынша жүзеге асырған. Ұсынылған құжаттарға сәйкес әрбір Лото-клуб бойынша сатылған лотереялар мен ұтыстар сомасы белгіленген.
«С» АҚ ұсынған сатылымдар мен ұтыстар есебіне сәйкес «Т» ЖШС 27.04.2021ж. 31.03.2023ж. қаражатты есепке алу WEBKASSA арқылы жүзеге асырған. Рысқұлов көшесіндегі Лото-клубта лотереяларды сату сомасы 460 233,5 мың теңге, төленген ұтыстар сомасы - 439 117,4 мың теңге, пайда - 21 116,1 мың теңге, Бейбітшілік көшесіндегі Лото-клубта лотереяларды сату сомасы - 432 881,4 мың теңге, төленген ұтыстар сомасы - 413 297,7 мың теңге, пайда - 19 583,7 мың теңге сомаларын құрайды. Лотереяларды сатудың барлық сомасы 893 115,0 мың теңгенi, төленген ұтыс сомасы - 852 415,2 мың теңгенi, пайдасы - 40 699,8 мың теңгенi құрайды.
Сату және төлемдер бойынша ұсынылған есептер бойынша «Т» ЖШС жеке тұлғаларға тиісті күнтізбелік жылға белгіленген ең төменгі жалақының 50%-нан аспайтын ұтыстарды төлегені анықталды, бұл «С» АҚ мен «Т» ЖШС арасындағы тапсырма шартының № 3 қосымшасының жоғарыда көрсетілген 7.1-тармағының шарттарына сәйкес келмейді.
Қаралатын жағдайда «С» АҚ тиісті күнтізбелік жылға белгіленген ең төменгі жалақының 50%-нан аспайтын ұтыстармен төлем көзінен ЖТС төлеу бойынша мәліметтер ұсынбаған.
Сонымен қатар, СЕӨС АЖ деректері бойынша «Т» ЖШС 2021 жылдың 2-4 тоқсаны және 2022 жылдың 1-4 тоқсандары үшін жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша декларациялары (н.200.00) нөлдік көрсеткішпен ұсынылды, 2023 жылдың 1 тоқсаны үшін декларация тапсырылмаған.
«Т» ЖШС ЦУЛС АЖ дербес шотының деректері бойынша 2021-2023жж. Аралығында ЖТС төленген жоқ.
Салық кодексінің 320-бабының 1-тармағына сәйкес салық төлеушінің табыстарына 10 пайыз ставка бойынша салық салынады.
Бейбітшілік көшесіндегі Лото-клубтағы «С» АҚ мәліметтері бойынша, 2 153 ұтыс бойынша төлем сомасы 413 297,7 мың теңгені құрайды, төлем көзінен ЖТС салынатын табыс 373 592,3 мың теңгені құрайды.
Рысқұлов көшесі бойынша Лото-клубта 2 229 ұтыс бойынша төлем сомасы 439 117,4 мың теңгені құрайды, төлем көзінен ЖТС салынатын табыс 397 830,2 мың теңгені құрайды.
Осылайша, 2021 жылғы 2-тоқсанынан 2023 жылғы 1 тоқсанына дейін жеке тұлғаларға ұтыс түрінде төленген 852 415,2 мың теңге сомасынд кірістен
айлық есептік көрсеткіштің 6 еселенген мөлшерін шегере отырып, 77 142,3 мың теңге сомасында, 10% ставка бойынша төлем көзінен ЖТС ұстауға жатады.
Баяндалғанның негізінде, Салық кодексінің 321-бабы 10) тармақшасының нормасын ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2021 жылғы 2-тоқсаннан бастап 2023 жылғы 1 тоқсан бойынша кезең үшін төлем көзінен 77 142,3 мың теңге сомасында ЖТС есептеу негізді болып табылады.
КТС есептеуге қатысты, Салық кодексінің 179-бабы 2-тармағының 5) тармақшасына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптарын және осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетілуге тиіс екенін атап өткен жөн.
«Т» ЖШС хабарламаға толық шағымданады, бұл ретте 3 833,4 мың теңге сомасында КТС есептеуге қатысты дәлелдер мен дәлелдемелер келтірмейді.
25.12.2017ж. Салық кодексінің 182-бабының 1-тармағына және 186-бабының 5-тармағына сәйкес. шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган Апелляциялық комиссияның шешімін және тақырыптық тексеру нәтижелерін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.
Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.
