1. Дау түрі: салықтық даулар
2. Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
3. Салық түрі: ЖТС - сенімсіз жеткізушілермен өзара есеп айырысулар
ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) аумағында өндірілген тауарлар мен көрсетілген қызметтерге төлем көзінен салық салынбайтын табыстардан жеке табыс салығын (ЖТС) және Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі-салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «Ch» жеке кәсіпкерден шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы 26.03.2021ж. бастап 30.05.2023ж. дейінгі салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуі мен уақтылы төленуі мәселесі бойынша «Ch» жеке кәсіпкерге кешенді салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 2 451,2 мың теңге сомасында ЖТС, 298,7 мың теңге өсімпұл және 750,8 мың теңге сомасында ҚҚС, 137,4 мың теңге сомасында өсімпұл есептеу туралы хабарлама шығарылды.
Жеке кәсіпкер «Ch» салық органының қорытындысымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органы шешімінің күшін жоюды сұрайды және мынадай дәлелдер келтіреді.
Салық кодексінің 226-бабы 1-тармағының 1) тармақшасын 3 449,0 мың теңге сомасына тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден кірісті айқындау кезінде және «S» жеке кәсіпкермен өзара 21 063,0 мың теңге сомасына есеп айырысу бойынша шығыстарды шегерімге жатқызу кезінде Салық кодексінің 242-бабы 1, 3-тармақтарын бұзу шағым жасалған салық сомасын және тиісті өсімпұл сомасын есептеу үшін негіз болып табылады.
Жеке кәсіпкер «Ch» салық органының «S» жеке кәсіпкермен өзара есеп айырысуға қатысты қорытындыларымен келіспейді, себебі салықтық тексеру барысында «S» жеке кәсіпкермен өзара есеп айырысу бойынша қажетті бастапқы бухгалтерлік құжаттар (шарт, орындалған жұмыстар актісі, шот-фактура, төлем тапсырмасы) ұсынылды.
«Ch» жеке кәсіпкердің дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 242-бабы 1, 3-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің табыс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары осы бапта және Салық кодексіне сәйкес шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, Салық кодексінің 243 - 263-баптарында белгіленген ережелерді ескере отырып, салық салынатын табысты айқындау кезінде шегерімге жатады.
Шегерiмдердi салық төлеушi iс жүзiнде жүргiзiлген шығыстар бойынша оның табыс алуға бағытталған қызметiне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде жүргiзедi.
Салық кодексінің 190-бабы 3-тармағына сәйкес, егер осы баптың 4-тармағында өзгеше белгіленбесе, салық есебі бухгалтерлік есеп деректеріне негізделетінін атап өту қажет. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Салық кодексінің 190-бабының 2-тармағымен есепке алу құжаттамасы: бухгалтерлік құжаттаманы, салықтық нысандарды, салықтық есепке алу саясатын, салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттарды қамтитыны айқындалған.
«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Бухгалтерлік есеп туралы заң) 6-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік есеп дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және қорытудың Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген реттелген жүйесін білдіреді.
Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 1-тармағында бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп тіркелімдерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтитыны айқындалған.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі.
Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 6) тармақшасына сәйкес қағаз тасығыштағы да, электрондық тасығыштағы да бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер болуы тиіс, онда басқалармен қатар операцияны жасауға (оқиғаны растауға) жауапты адамдардың лауазымдарының атауларын, тегін, аты-жөнін және қолын көрсету және оны (оны) ресімдеудің дұрыстығы көзделген.
Осылайша, тиісті растайтын құжаттар болған және Салық кодексінің тиісті баптарында белгіленген талаптар сақталған кезде салық төлеушінің табыс алуға бағытталған шығыстары шегерімге жатқызылады. Бұл ретте бастапқы есепке алу құжаттамасын жүргізу Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына сәйкес, оның ішінде операцияны не оқиғаны жасау фактісін тіркеу бойынша жүзеге асырылады.
Сондай-ақ Салық кодексінің 264-бабының 1) тармақшасына сәйкес табыс алуға бағытталған қызметке байланысты емес шығындар шегерімге жатпайтынын атап өту қажет.
Қаралатын жағдайда, салықтық тексеру нәтижелері бойынша. шегерiмнен кiрiс алуға бағытталған қызметпен шығыстардың байланыссыздығы себебiнен «S» жеке кәсіпкермен өзара есеп айырысу бойынша 22 000,0 мың теңге сомасына 2023 жылғы шығыстар алынып тасталды.
Салық кодексінің 179-бабы 2-тармағының 5) тармақшасына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптарын және осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетілуге тиіс екенін атап өткен жөн.
Жеке кәсіпкер «Ch» Салық кодексінің жоғарыда көрсетілген нормасына сәйкес шағымға «S» жеке кәсіпкермен оқыту бойынша қызмет көрсетуге арналған шарт, 22 000,0 мың теңге сомасына «сату психологиясы бойынша қызмет» орындалған жұмыс актісі, 22 000,0 мың теңге сомасына ҚҚС-сыз шот-фактура, 21 950,0 мың теңге сомасына төлем тапсырмасы және 31.12.2023ж. жағдай бойынша салыстыру актісі қоса берілді.
ҚР БСАЖ деректері бойынша «S» жеке кәсіпкердің қызмет түрі - басқа топтамаларға енгізілмеген өзге де жеке қызметтерді ұсыну ҚҚС төлеуші болып табылмайды.
Жоғарыда көрсетілген «S» жеке кәсіпкердің Шартқа, орындалған жұмыстар актісіне және шот-фактурасына сәйкес «Ch» жеке кәсіпкердің атына 22 000,0 мың теңге сомасында оқыту бойынша қызметтер көрсетілді.
Сонымен қатар, 1.1-тармаққа сәйкес, Орындаушы (Жеке кәсіпкер «S») Тапсырыс берушінің (Жеке кәсіпкер «Ch») қызметкерлерін 30 адамға 120 академиялық сағат көлемінде оқыту жөнінде қызметтер көрсетуге міндеттенеді.
Айта кету керек, «Ch» жеке кәсіпкердің жеке табыс салығы мен әлеуметтік салық жөніндегі декларациясында 2023 жылдың 2-тоқсанына. қызметкерлер саны көрсетілмеген.
3.4.3-тармаққа сәйкес, Орындаушы Тапсырыс берушіге қызмет көрсету аяқталғаннан кейін Сертификат беруге міндеттенеді, бұл ретте Оқытудан өткені туралы сертификаттар салықтық тексеруге ұсынылмаған және шағымға қоса берілмеген.
Сондай-ақ орындалған жұмыстар (көрсетілген қызметтер) актілерінің нысаны (ф. Р-1), Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 20.12.2012ж. №562, онда жұмыстардың (көрсетілетін қызметтердің) атауы көзделген (техникалық ерекшелікке, тапсырмаға, жұмыстарды (көрсетілетін қызметтерді) орындау кестесіне сәйкес олардың кіші түрлері бөлінісінде).
Алайда, орындалған жұмыстардың (көрсетілген қызметтердің) ұсынылған актісінде «Жұмыстардың (көрсетілетін қызметтердің) атауы» бағанында қызмет көрсетілген сағаттар мен күнтізбелік күндер саны көрсетілмей «Сату психологиясы бойынша қызмет» деген бір жолмен көрсетілген.
Баяндалған фактiлердi ескере отырып, шағымға қоса берiлген бастапқы құжаттар «S» жеке кәсіпкермен өзара есеп айырысулар бойынша операцияның жасалу фактiсi туралы шынайы куәландыра алмайды және осы операциялардың бухгалтерлiк есепте барабар көрсетiлуiн қамтамасыз ете алмайды және тиiсiнше Қазақстан Республикасының салық және бухгалтерлiк заңдарының ережелерiне сәйкес шығыстарды шегерiмге жатқызу үшiн негiз бола алмайды.
2023 жылғы жиынтық жылдық кірістің ұлғаюына қатысты 3 449,0 мың теңге сомаға және 2022 жылғы 4-тоқсанға ҚҚС есептеу 750,8 мың теңге сомасында белгілеу керек.
Жоғарыда көрсетілгендей, Салық кодексінің 179-бабының 5-тармағына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптарын және осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетіледі.
Бұл жағдайда «Ch» жеке кәсіпкердің шағымында 2023 жылғы 3 449,0 мың теңге сомасында және ҚҚС есептеу 750,8 мың теңге сомасында жиынтық жылдық кірістің ұлғаюы бөлігінде осы мән-жайларды растайтын мән-жайлар мен дәлелдемелер келтірілмеген.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде 2023 жылғы жылдық жиынтық табысты, 2022 жылғы 4 тоқсандағы салық салынатын айналымды ұлғайту, сондай-ақ «Ch» жеке кәсіпкермен өзара есеп айырысу бойынша 2023 жылғы шығыстарды шегеруден алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС мен ҚҚС тиісті есептеу негізді болып табылады.
Салық кодексінің 182-бабының 1-тармағына және 186-бабының 5-тармағына сәйкес шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган Апелляциялық комиссияның шешімін және тақырыптық тексеру нәтижелерін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.
Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.
